چکیده:
از مسائل و مباحث مهم فلسفی که قدمتی بیش از دوهزار سال دارد و از آغاز پیدایش حکمت در یونان باستان مورد بحث بوده است مسألهی جوهر است، اما سرنوشت جوهر در حکمت سینوی به برکت تمایز وجود و ماهیت دگرگون شده و یکباره راه خود را از وجود جدا کرده است. ابنسینا مقسم جوهر و عرض را ماهیت اشیاء دانسته و مقولات ارسطویی را بر ماهیت اشیای موجود تطبیق داده است. نوشتار حاضر باتوجه به جایگاه و اهمیت بحث جوهر در تفکر ابنسینا و بارکلی با رویکردی مسألهمحور، به بررسی ابعاد و زوایای مختلف این مقوله در حکمت سینوی و بار کلی میپردازد.بدینترتیب کاوش از چیستی و تطوّر معرفتی جوهر، مقسم جوهر و اعراض، چگونگی حصر تقسیمات جوهر و موضع ابنسینا و بار کلی در باب جوهریت واجب تعالی، مهمترین مسائلی است که در این نوشتار مورد پژوهش قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
مجتبی جعفری سهیلا قلیپور الههالسادات سجاددوست مقایسهی جوهر از دیدگاه ابنسینا و بارکلی چکیده از مسائل و مباحث مهم فلسفی که قدمتی بیش از دوهزار سال دارد و از آغاز پیدایش حکمت در یونان باستان مورد بحث بوده است مسألهی جوهر است، اما سرنوشت جوهر در حکمت سینوی به برکت تمایز وجود و ماهیت دگرگون شده و یکباره راه خود را از وجود جدا کرده است.
منظور ابنسینا از جوهر معنای دوم است و میخواهد با بررسی و تحقیق در این مسأله، ما را به حقیقت اجسام راهنمایی کند و ذات و گوهر آنها را برای ما بیان کند که آیا اجسام از جهت تقسیمپذیری از اجزای نامنقسم تشکیل شدهاند؟ یا آنکه دارای پیوستگی بوده و از اجزای قسمتپذیر است؟ یا اینکه دارای دو جزء معنوی و ماده و صورت است.
آنچه ادارککننده است شبههای نیست در اینکه روح است، اما آنچه اداراک میشود جز تصوراتی که در ذهن ما صورت میبندد چیزی نیست و اینکه مردم تصورات ذهنی را نماینده و عکس اشیاء خارجی میدانند و چنین میپندارند که وجود آن اشیاء را ادراک میکنند اشتباه است، زیرا که آن اشیاء یا ادارکشدنی هستند یا نیستند؛ اگر ادارک شدنی نیستند، موجود دانستن آنها معنی ندارد و اگر بگویید ادارک میشوند، ادارک ما از آنها جز صورتهایی که در ذهن ما است چیست؟ این چیزهایی که بر آنها وجود خارجی قائلاند آیا از آنها جز صوری که توسط حواس در ذهن ما حاصل شده چیز دیگری درک میکنیم؟ پس اشیاء خارجی یعنی اجسام، که آنها را جوهر میپندارند و موضوع اعراض میپندارند و در خارج از ذهن برای آنها وجود قائلاند، جز مجموعهای از تصورات ذهنی چیزی نیستند.