چکیده:
در قرون نخستین بشر برای رسیدن به برخی اهداف، با توجه به امکانات محدود، آثاری بر روی دیوار غار خلق میکرد که جنبههای آیینی و جادویی داشتند. گذشت زمان و پیشرفت علم و تکنولوژی، تغییر مواد، تنوع در سلیقهها، ایدهها و غیره باعث شده است هنر در حیطههای مختلف کارکرد داشته باشد. از جمله گرایشهای هنری که حیطۀ اجرایی گسترده و چندوجهی در تعریف و اجرا دارد نقاشیدیواری است. در دنیای معاصر، دیوارنگاری در جایگاه یکی از مظاهر هنر شهری و مردمی جلوهگر شده است. هرچند کاربرد نقوش، رنگها و عناصر تزیینی برای زینت بخشیدن به معماری از دوران کهن متداول بوده است، با تغییر در ساختارهای شهری در دوران معاصر و ایجاد مفاهیم جدید شهرنشینی، هنر دیوارنگاری نیز دستخوش تغییراتی شده است. در عصر حاضر، برای خلق اثر دیواری تنها به اجرا بر روی دیواری عمودی با ابزاری چون قلممو و رنگ اکتفا نمیشود، بلکه شاهد ارائۀ آثارِ متفاوتی هستیم که گاه با آثاری از گرایشهای مختلف هنر جدید مانند هنر کمینه رقابت میکنند و از ویژگیهای این هنرها در خلق آثار دیواری بدیع و نو بهره گرفتهاند.
پژوهش حاضر تلاشی است در جهت بیان ظرفیتها و قابلیتهای دیوارنگاری معاصر و گرافیک محیطی ایران و میتواند جهت آرامسازی فضای شهری، که شالودۀ اصلی آن است، اهداف تزیینی و اصول ساختاری هنر کمینه (مینیمال) مورد توجه قرار گیرد. هدف این مقاله بررسی دیوارنگاری با نظر به هنر کمینه (مینیمالیسم) است و همچنین شناخت و چگونگی بهرهگیری از تواناییهای این هنر برای پویاکردن آثار دیواری و محیطی در سطح شهر. پژوهش کاربردی حاضر بهروش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی صورت گرفته و گردآوردی اطلاعات آن بهشکل کتابخانهای و میدانی انجام شده است. در این راستا، ابتدا هنر کمینه و دیوارنگاری معرفی میشود و سپس به بررسی وجوه اشتراک و افتراق این هنر با دیوارنگاری پرداخته میشود. سپس چگونگی بهرهگیری از ویژگیهای هنر کمینه در دیوارنگاری معاصر و گرافیک محیطی ایران برای خلق آثار جدید بررسی شده و پیشنهادهایی برای استفادۀ مفید از هنر کمینه در فضاهای شهریِ ایران ارائه میشود.