چکیده:
زمینه: مدیران بیش از سایرین در تنگناهایی قرار میگیرند که باید با توجه به شرایط دیگران، ارزشهای خویش، قانون و ایدهآلهای انسانی اقدام به اخذ تصمیم نمایند. هدف از پژوهش حاضر پی بردن به طرحواره های اخلاقی غالب مدیران در در اخذ تصمیم در مواجهه با این موقعیتهاست.
روش: پژوهش حاضر در زمره پژوهشهای کیفی قرار دارد. جامعه پژوهش مدیران تصمیمگیر و تصمیمساز هستند که با توجه به معیار اشباع در پژوهشهای کیفی به عنوان نمونه تعداد 20 نفر از آنها، با روش نمونهگیری هدفمند انتخاب و با ابزار مصاحبه عمیق مورد بررسی قرار گرفتند، نتایج حاصل از مصاحبه با استفاده از کدگذاری انتخابی و باز مورد تحلیل قرار گرفت.
یافتهها: طرحواره غالب در بین 65 درصد از مدیران طرحواره پاسداشت، در بین 30 درصد علائق شخصی و در 5 درصد پس قراردادی است. همچنین به جز عوامل فوق طرحواره جدیدی تحت عنوان معنا و عواملی چون هیجانات و انگیزه ها تصمیمات اخلاقی را متاثر میکند.
نتیجهگیری: به جز سه طرحواره اخلاقی نئوکلبرگیها، عواملی چون هیجان، انگیزهها و طرحوارهای به نام معنا تصمیمگیری اخلاقی را متاثر میکند.
خلاصه ماشینی:
اعتبار محتوای مصاحبهها: به منظور بررسی اعتبار نتایج مصاحبه از سه نفر از افرادیکه نسبت به مصاحبه شوندگان شناخت کافی داشتند، درخواست گردید ایشان را از نظر اخلاقی و اجتماعی توصیف نمایند، نتایج جالبی حاصل شد: برای توصیف افراد دارای طرحوارة علائق شخصی از عباراتی مانند زرنگ، زبل، دارای ارتباطات قوی، دارای نفوذ برون سازمانی، علاقمند به رشد شخصی، فرصت طلب، و دو رو، در توصیف اੁراد دارای طرحੈਧرة پاسداشت از اصطلاحاتی مانند جدی، قاطع، قانون مدار و در برخی موارد رئوف، مهربان، انسان به معنای واقع، خداترس و دارای عرق سازمانی، در توصیف افراد دارای طرحوارة پس قراردادی از اصطلاحاتی مانند بی نظیر، به معنای واقع انسان، فداکار، جسور، فراسازمانی، فاقد تعصب و روشنفکر استفاده گردید.
نتایج همچنین نشان داد تصمیمات اخلاقی و حتی فراخوانی طرحوارهها تحت تأثیر انگیزهها و هیجانها واقع میشود، گاهی موضوعات حافظه صرفا بر مبنای ارتباطات عاطفی با افراد آشنا نیست، بلکه با افرادی است که غریبه اند، هیجانات انسانی را بیدار میکنند و منجر به واکنشهای شدید همدلانه میگردند، ضمن اینکه هیچ منفعت شخصی برای فرد در این حالت نهفته نیست، نه قانونی شکسته شده و نه قانونی برای التزام عملی وجود دارد، لذا نامی جز همدلی نمیتوان بر آن نهاد(17).
نتیجهگیری جز سه طرحوارة اخلاقی نئوکلبرگیها، عوامل دیگری شامل انگیزهها، احساسات، هیجانها و معنا بر تصمیمات اخلاقی تأثیرگذارند، همچنین هرچند یک طرحواره، طرحوارة غالب است اما همة طرحوارهها میتوانند به طور همزمان در فرد وجود داشته باشد و بسته به تشخیص فرد مورد استفاده واقع شوند، لذا شکلگیری طرحوارة جدید منجر به حذف طرحوارههای قبلی نمیگردد، با این وجود غلبة نسبی یک طرحواره همچنان میتواند شاخصی از رشد اخلاقی فرد باشد.