چکیده:
تشکیل دولت پهلوی اول در سال 1304 ه ش و روی کار آمدن رضاشاه در تاریخ معاصر ایران تحولی عظیم بود. چرا که نام این حکومت بر خلاف سلسل ههای پیش از خود با نوسازی کشور عجین شد. کاری که سلسله های پیشین نتوانستند انجام دهند. بنابراین م یتوان از رضاشاه به عنوان بنیان گذار ایران نوین یاد کرد. لذا این پژوهش با استفاده از روش کتابخان های و شیو هی توصیفی- تحلیلی به بیان اقدامات
اصلاحی حکومت پهلوی اول و ایجاد نهادهای جدید تمدنی در این دوره م یپردازد. در کشور که حاصل تجدد و نوگرایی بود « نیاز » یافت ههای پژوهش نشان می دهد زمینه های نوسازی را در این دوره فراهم کرد و نوسازی کشور بدون وجود ارتش کارآمد میسر نبود. به طوری که ارتش و ماهیت نظامی دولت پهلوی اول تاثیر زیادی بر ایجاد نهادهای جدید تمدنی گذاشت.
خلاصه ماشینی:
"با آن که رضاشاه هرگز طرح قاعدهمندی برای نوسازی یا مدرنیزاسیون کشور ارائه نداد - تز عمدهای ننوشت، سخنرانیهای مهمی ایراد نکرد و وصیتی از خود به جا ننهاد - اما اصلاحاتی انجام داد که هرچند قاعده مند نبود، ولی نشان میدهد که وی خواهان ایرانی بود که از یک سو، رها از نفوذ روحانیون، دسیسهی بیگانگان، شورش عشایر و اختلافات قومی، و از سوی دیگر دارای مؤسسات آموزشی به سبک اروپا، زنان متجدد و شاغل در خارج از خانه، ساختار اقتصادی نوین با کارخانجات دولتی، شبکههای ارتباطی، بانکهای سرمایهگذار و فروشگاههای زنجیرهای باشد.
دارالمعلمین در تیرماه 1311 از جنوب خیابان شاهپور به ساختمانهای جدید نگارستان یعنی محل فعلی دانشکدهی علوم اجتماعی و تعاون منتقل گردید و در ظرف دو سال با وارد کردن شش آزمایشگاه و نصب آنها در نگارستان و تأسیس کتابخانه و کارخانهی برق و دعوت از فضلا و دانشمندانی چون سید محمد تدین، ملک الشعراء بهار، غلامحسین رهنما، دکترعلی اکبر سیاسی، سعید نفیسی، رشید یاسمی، نصراله فلسفی و علی نقی وزیری، دارالمعلمین عالی(که موسوم به دانش سرای عالی شده بود) هستهی مرکزی دانشگاه تهران را تشکیل داد.
از مهمترین اصلاحات مالی در این دوران، تأسیس بانک ملی با اختیار انحصاری چاپ اسکناس در سال 1311 هش و تلاش برای تثبیت ارزش پول ریال به جای قران با استقرار واحد طلا و نیز استقلال گمرکی کشور به دست دولت بود که با اصلاح نظام مالیاتی و افزایش منابع درآمدی دولت، به ویژه درآمدهای نفتی، قدرت و توان مالی و اعتباری و نقش دولت در تخصیص بودجه برای نوسازی از بالا در حوزههای مختلف نظامی، اداری، خدماتی، اقتصادی و صنعتی افزایش چشمگیری یافت(دشتی، همان جا)."