چکیده:
دین چه توانایی هایی درباره علوم انسانی دارد و چه خدماتی می تواند برای این علوم عرضه کند.منظور از دین در این نوشتار اسلام است.پاسخ به این پرسش کلیدی گامی مهم در روند اسلامی سازی علوم انسانی در کشور تلقی می شود که امروزه اندیشمندان توجه ویژه ای به آن دارند.تاثیرات دین بر علوم انسانی را می توان به سه نوع معرفتی،گرایشی و تمدن ساز تقسیم کرد.دین در بخش معرفتی آثار تاسیسی،تهذیبی و تکمیلی درپی دارد.نقد مبانی علوم انسانی و نقد نظریات مستخرج از مبانی غیرصحیح در هر یک از این علوم،نمونه هایی از اثر تهذیبی ورود دین به این عرصه است.ارائه مبانی تاسیسی و تکمیلی برای علوم انسانی و ارائه مسائل و نظریات مستخرج از این مبانی،از جمله آثارتاسیسی و تکمیلی پیوند دین و علوم انسانی است.در بعد گرایشی،دین آثاری چون تقویت انگیزه کسب علم،پالایش انگیزه تولید علم و بهره برداری از آن،و جلوگیری از آفات عقل گرایی و علم زدگی را در پی دارد.در ساحت تمدن سازی،دین به صیانت فرد و جامعه از توابع منفی آثار تمدنی علوم انسانی غربی می انجامد.
خلاصه ماشینی:
كليدواژه: علوم انساني، اسلامي سازي علوم، علم ديني، تمدن سازي، تهذيب علوم انساني، تكميل علوم انساني، نقش گرايشي دين در علم مقدمه سالياني است كه از رابطة دين و علوم انساني در محافل علمي و رسانه سخن به ميان ميآيد اما مطالعات انجامشده نشان ميدهد كه روند اسلاميسازي اين علوم كاستيهاي فراواني دارد كه دستكم به سه بخش ساختارهاى آموزشى و پژوهشى، نيروى انسانى و توليدات علمى قابل تقسيم است.
گام تهذيبي در باب گام تهذيبي ميتوان گفت در ساية توجه به دين و فلسفة اسلامي دو نوع نقد به علوم انساني حاصل ميشود: نخست، نقد مباني علوم مختلف انساني مانند مباني معرفتشناختي(تكيه بر عقل خودبنياد، تجربة بيروني و باطني بهعنوان منابع معرفت و نفي منابع وحياني)، خداشناختي(نفي وجود خدا)، جهانشناختي(محدودسازي به جهان دنيوي، مادي يا فيزيكي)، انسانشناختي(نگاه مادي و يكسوية انسان) و ارزششناختي؛ دوم، نقد نظريات مستخرج از مباني غيرصحيح در هريك از علوم انساني: در اين باب ميتوان به نمونههاي زير اشاره كرد: رويكردهاي روانشناختي در روانشناسي به مسائل مختلف ازجمله به شخصيت، رشد، سلامت روان، نابهنجاري رفتاري و رواني با توجه به مكاتب مختلف روانشناسي مانند مكتب رفتارگرايي، روانتحليلي، و انسانگرايي متفاوت است.
گام تأسيسي و تكميلي در باب اين دو گام ايجابي ميتوان گفت در ساية توجه به دين دو نوع ثمره حاصل ميشود: نخست، ارائة مباني جايگزين و تكميلي براي علوم انساني مانند مباني معرفتشناختي(در كنار تكيه به عقل و تجربه، توجه به نقش مكمل وحي بهعنوان منبع معرفت)، خداشناختي(پذيرش وجود خداوند خالق، عالم، قادر و...