چکیده:
سه واژه «نبی»، «رسول»، «امام» و مشتقات آنها بارها در قرآن بهکار رفته است. گرچه آیات قرآن در مورد رابطه بین این سه مفهوم صراحت ندارد، اما بهنظر میرسد که با در نظر گرفتن مجموع آیات مرتبط، میتوان به موضعی مستدل و مستند در این زمینه دست یافت. مفسران فریقین دیدگاههای گوناگونی درباره این موضوع اختیار کردهاند. در این نوشتار، آراء چهار مفسر از اهلسنت و دو مفسر از شیعه مورد بررسی قرار گرفته است. درباره رابطه بین نبی و رسول، پنج دیدگاه و درباره رابطه بین امام و دو مفهوم نبی و رسول، چهار نظر گوناگون از تفاسیر ششگانه فوق قابل شمارش است. پس از بررسیهای انجام شده، در مورد رابطه میان نبی و رسول، دیدگاه علامه طباطبایی به خاطر جامع و مستدل بودن و نیز استناد حداکثری به آیات مرتبط، مورد پذیرش قرار گرفته است. گرچه رای ایشان در مورد رابطه بین امام و دو مفهوم نبی و رسول، حاوی نکات بدیع و لطیفی است، اما دیدگاه هیچیک از مفسران، بیانکننده تمامی حقیقت موردنظر قرآن تشخیص داده نشد.
خلاصه ماشینی:
"(حج / 75) دو مفهوم برقرار است؟ از سوی دیگر رابطه میان مقام امامت با دو مقام نبوت و رسالت به چه نحو برقرار میگردد؟ آیا مفسران فریقین در این مباحث دیدگاه مشابه دارند یا میان آنها اختلاف نظر است؟ در صورت وجود اختلاف، نظر کدامیک را میتوان نزدیکتر به واقعیت مورد اشاره قرآن ارزیابی نمود؟ واژهشناسی راغب اصفهانی واژه «نبی» را مشتق از ریشه «نبأ» (بهمعنای خبری که دارای فایدهای بزرگ باشد و موجب حصول علم یا غلبه ظن شود) میداند و «نبی» را بر وزن فعیل و بهمعنای اسم فاعل برشمرده است؛ چراکه نبی از خدا و اخبار مربوط به او خبر میدهد و سفیر بین خدا و مردم است (راغب اصفهانی، 1412: 789 ـ 788) ابنفارس برخلاف راغب، «نبی» را از ریشه «نبو» (بهمعنای رفعت مقام) دانسته و بر آن است که «نبی» را بهخاطر رفعت منزلت و برتری بر سایر مردم، «نبی» گویند.
همگی فرستاده ویژه خدا بهسوی اقوام خود هستند، درحالیکه مقام نبوت آنها و تبلیغ آموزههای وحی، اختصاصی به قوم خاصی نداشته است (همان: 199) چنین به نظر میرسد که معنای ارائه شده از سوی علامه در مورد مفهوم دو واژه نبی و رسول در قرآن و وجوه اشتراک و افتراق میان این دو مقام در مقایسه با آراء گذشته از جامعیت و عقلپذیری بیشتری برخوردار است؛ زیرا وی در تقریر موضع خود هم بهمعنای لغوی این دو واژه و هم به ظهور آیات قرآن و هم به روایات رسول خدا| و ائمه اهل بیت^ نظر دارد، نیز پیوستگی و انسجام مناسبی در استدلال و استنتاج او قابل ملاحظه است (برای ملاحظه شواهد بیشتر وی از آیات و روایات، ر."