چکیده:
حمدالله مستوفی به عنوان یکی از مورخان جغرافینگار عصر ایلخانی نقش مهمی در بسط و تکمیل
منابع تاریخی و جغرافیای ایفا کرد. یکی از منابع مهم بر جای مانده از وی نزهت القلوب میباشد که
اطلاعات مفیدی را نسبت به موقعیت جغرافیایی مناطق مختلف به دست میدهد. جغرافیای خلیج-
فارس به عنوان یکی از مناطق مهم و استراتژیک همواره مورد توجه جغرافی نگاران قرار گرفته است،
که نزهت القلوب هم از آنها مستثنی نیست. در این اثر به خوبی توجه خاصی به موقعیت خلیج -
فارس، بنادر، رودهای منشعب از آن، سرزمینها و مناطق همجوار آن شده است. اطلاعات حاصل از
این اثر همچنین تکمیل کننده دیگر متون جغرافیایی متقدم و متاخر است. در این پژوهش سعی
بر این است که با روش توصیفی-تحلیلی جایگاه و موقعیت خلیج فارس از دیدگاه حمدالله مستوفی
بررسی شود.
خلاصه ماشینی:
"اما علاوه بربنادر مناطق مهمی از جمله عبادان (آبادان امروزی) و خوزستان، فارس و کرمان در این حوزه وجود دارد: هرموز: به نوشته مستوفی، هرمز در ساحل دریای فارس قرار دارد، که بینهایت گرم است.
سیراف: علیرغم روایاتی که حاکی از وجود بنادر بسیار در خلیج فارس دارد در گزارشهای مستوفی تنها بندر سیراف است که به طور برجستهتر بدان اشاره شده که هوایش بهغایت گرم با محصولاتی همچون غله و خرما که «بحیرم» و «خرشید» از توابع این منطقه هستند (مستوفی: 1336، 172).
به علت اهمیت و ویژگیهای برجستهای که خلیجفارس در طول تاریخ داشته است بررسی ویژگیهای طبیعی آن از چشم بسیاری از نویسندگان به دور نمانده و از جمله میتوان به توصیفات و گزارشات بکران در ذکر عجایب، مخاوف، تیرگی و شوری رنگ دریا و معدن مروارید در این خلیج اشاره کرد (ابنبکران: 1342، 18).
یکی از این مورخان جغرافی نگار حمدالله مستوفی است، که در ارتباط با موقعیت و شناخت جغرافیای خلیج فارس اطلاعات گاها خاص و گاها عمومی به دست میدهد، که در این پژوهش با استفاده از دیگر کتب جغرافیایی به عنوان مکمل کننده و بسط و گسترش مطالب موجود در اثر فوق استفاده شده است."