چکیده:
ذکریها فرقه مذهبی باطنیگراییاند که در بلوچستان پاکستان آشکارا و در بلوچستان ایران پنهانی میزیَند. بهرغم اینکه باورهای آنان همانند فرقههای باطنی است، از صوفیه نیز بسیار تأثیر پذیرفتهاند؛ چنانکه عقایدشان را آمیزهای از اعتقادات متصوفه، اسماعیلیه و مهدویت تشیع و فرهنگ و آداب و سنتهای محلی میتوان دانست. آنان بر پایه آمیزش عقاید باطنی، فلسفه وحدت وجود، تأویل قرآن و غیبت حضرت مهدی(عج) و عقایدصوفیانه، مذهب ذکری را پدید آوردهاند.
ذکریها به تحریف بسیاری از مناسک و عبادات مذهبی پرداخته و بدعتهایی آوردهاند. آنان بیشتر به ذکر میپردازند و عقاید ویژهای دارند. میان ذکریها و اهلسنت بلوچستان ایران در دوره رضاشاه اختلافهایی پیش آمد که به درگیری آنان با یکدیگر نیز انجامید، اما کوششهای آنان کم شد و اکنون در بلوچستان، بندر عباس، سرباز و برخی از دیگر جایها پنهانی زندگی میکنند، اما ذکریهای بلوچستانِ پاکستان از نفوذ فراوانی برخوردارند و بهویژه در مبارزههای پارلمانی و حزبی تأثیر میگذارند و تا کنون چندین بار کرسیهای پارلمانی مناطق زیر نفوذشان را به دست آوردهاند. این مسئله قابل تأمل است که عربستان در سالهای اخیر بهرغم گرایشهای شیعی ذکریها، در جلب و جذب آنان بسیار کوشیده است.
خلاصه ماشینی:
میان ذکریها و اهلسنت بلوچستان ایران در دوره رضاشاه اختلافهایی پیش آمد که به درگیری آنان با یکدیگر نیز انجامید، اما کوششهای آنان کم شد و اکنون در بلوچستان، بندر عباس، سرباز و برخی از دیگر جایها پنهانی زندگی میکنند، اما ذکریهای بلوچستان پاکستان از نفوذ فراوانی برخوردارند و بهویژه در مبارزههای پارلمانی و حزبی تأثیر میگذارند و تا کنون چندین بار کرسیهای پارلمانی مناطق زیر نفوذشان را به دست آوردهاند.
مذهب ذکری (ذکریسم)، برداشت ویژهای از اسلام با سنتها و فرهنگ بومی بلوچستان به شمار میرود و از این روی که تا کنون پژوهش جامعی درباره فرقههای مذهبی بلوچستان سامان نیافته است، تنها حضور دو گروه مذهبی تشیع و تسنن را در آنجا گمان زدهاند، اما فرقهها ومشربهایی مانند «سهروردیه»، «قادریه»، «نقشبندیه» و «مولویه» نیز در آن منطقه فعالند.
از میان رهبران ذکری، سید عیسی نوری و گروهی از جوانان این فرقه، نظر او را پذیرفتند و خود را ذکری مهدوی خواندند و به همین سبب این باور پدید آمد که سید محمد جونپوری در راه بازگشت از مکه از طریق شام، لارستان و بلوچستان به کیچ و تربت رفته و پس از هفت یا ده سال در کوه مراد پنهان شده است.
<H2>ذکریهای ایران</H2> خاستگاه فرقه ذکری ایران را بلوچستان و سبب پیداییاش را تأثیرپذیری از اسلام صوفیان و مهدویت شیعیان این کشور دانستهاند؛ یعنی مرکز اصلی حرکت ذکریهای ایران، سرباز و تربت نصیرخانی در بلوچستان بوده است که تا پیش از 1355 ش (1936 م) شمار فراوانی از آنان در خاک ایران ساکن بودند.