چکیده:
هجرت به عنوان یکی از مولفههای اساسی فرهنگ سیاسی تشیع همواره در اندیشهی علمای بزرگ شیعه قابل ردیابی بوده است و امام خمینی(ره) به عنوان مبرزترین عالم شیعی عصر حاضر دارای نقطه نظرات مهمی در رابطه با این مفهوم است. باید توجه داشت که رویکرد ارزشمدارانه نسبت به «هجرت» آن را در زمره مفاهیم کلیدی جهت فهم ساختار تشیع قرار داده است، مفهومی دو وجهی که در نسبت با درون گرایی و عرفان تشیع معنایی ویژه به خود گرفته و در چارچوب برون گرایی شیعه معنایی متفاوت مییابد. یکی از ابعاد برون گرایانهی هجرت رویآورد سیاسی آن میباشد. از این رو سوال اصلی نوشتار حاضر آن است که هجرت عرفانی در اندیشه امام خمینی(ره) چه تاثیری بر هجرت سیاسی دارد؟ یافتههای پژوهش حاکی از آن است که برای انجام هجرت سیاسی لازم است ابتدا فرد «مهاجر» هجرتی درون گرایانه و عرفانی انجام دهد، به عبارت دیگر در اندیشه امام خمینی(ره) هجرت عرفانی شرط لازم برای هجرت سیاسی است. پژوهش حاضر از نوع پژوهشهای کیفی میباشد که به روش توصیفی-تحلیلی صورت پذیرفته و گردآوری منابع آن از طریق مطالعه اسنادی و رجوع به منابع موجود انجام گرفته است.
Migration as one of the basic cultural-political components of Shia، has always been trackablein the thought of great Shia scholars، and Imam Khomeini as the most prominent Shia scholar of the contemporary era has important viewpoints in regard with this concept. It should be noted that value-centered approach towards “migration” has put it among key concepts in order to understand Shia structure. A two-sided concept that has found a particular meaning in relation to internalismand Shia mysticismand it finds a different meaning the externalism framework of Shia. One of the externalism dimensions of migration is its political approach. Thus the main question of the present paper is what is the effect of mystical migration on political migration in the thought of Imam Khomeini? The findings of this study suggests that the migrant person shall initially do an internalized and mystic migration in order to do a political migration، in other words، mystical migration in the thought of Imam Khomeini is the required condition for the political migration. The present research is a qualitative study which is taken place with a descriptive-analytical method and data collection is done through reading documents and reference to the extant resources.
خلاصه ماشینی:
هجرت در اصطلاح یعنی ترک دیار و حرکت به ســوی خدا و رسولش ، مهم ترین شرط هجرت به سوی خدا و رسولش داشتن نیت خدایی است و اگر این شرط وجود نداشته باشد هرگز هجرت از منظر فرهنگ سیاسی تشیع رخ نداده اســت (ابن عربی ، بی تا، ج ١ : ٢٠٩؛ مجلســی ، ١٤٠٦، ج ١ : ٣٤٠ ؛ نراقی ، بی تا، ج ٣ : ١١٢؛ امام خمینی ، ١٣٨٨ : ١٢١).
همان گونه که از این جملات آشــکار می گردد هجرت عرفانی لازم نیست همراه با طی مسیر ظاهری باشد، به عبارت دیگر، پیمودن راه ظاهری و مادی برای انجام هجرت عرفانی شرط نیست ، هجرت عرفانی با قلب مهاجر سر و کار دارد، یعنی شرط اصلی در آن داشتن نیت خالص جهت هجرت به ســوی خدا و رســولش است (ابن حیون ، ١٣٨٥، ج ١: ٤١٥).
ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که در فرهنگ سیاسی تشیع کاربست اصل «ولایت » و اعتقاد و اقرار به آن در جریان انجام هجرت عرفانی نقشی کلیدی دارد، تا جایی که به تعبیر حضرت علی (ع ) نام هجرت بر احدی واقع نمی شــود مگر حجت خدا را در زمین بشناســد و هر کســی که حجت الهی را شــناخت و به او اقرار نمود مهاجر محسوب می شود ( شریف رضی ، ١٣٨٨: ١٨٣).