چکیده:
حاج آقاحسین طباطبایی بروجردی (د. ١٣٤٠ ش) از علما و فقهای بزرگ شیعه بود که در پانزده سال پایانی عمرش، مرجعیت عامه شیعیان جهان را بر عهده داشت. نویسندگان این نوشتار می کوشند، جایگاه حقوق عمومی و سه مفهوم آزادی، قانون و حقوق شهروندی را، که از ارکان اصلی اندیشه مشروطه خواهان بوده، در اندیشه این فقیه بلندآوازه شیعی، که در فاصله میان نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی می زیست، بررسی کنند. در این پژوهش، با روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای، اسنادی و مطالعات میدانی، به این پرسش پاسخ داده می شود که آیا بروجردی برای ورود توده مردم به مسائل سیاسی حقی قائل بوده و آیا این سه مولفه جامعه مدنی عصر مشروطیت را به رسمیت می شناخته است یا نه؟
Hajj Hossein Tabatabai Boroujerdi (1212/1254 A.H - 1340 Solar C.) was one of the greatest Iranian Shiite scholars (Ulama) as well as World’s, notably in the last fifteen years of his life. Regarding the period of constitutional revolution in Iran, this research would focus on Ayatollah Broujerdi’s attitude on civil law and some relevant concepts such as freedom, rules and civil rights in the idea of constitution advocates. Taking descriptive-analytical method based on library resources, documents and field studies this research is to answer these questions: Did Ayatullah believe in the right of people to contribute to the politics? And did he acknowledge the fundamental components of the civil law at Constitutional revolution era?
خلاصه ماشینی:
آیت الله بروجردی با این قبیل دخالتهای فقیهانه، نه تنها اصل قانون اساسی را زیر پا مینهاد بلکه اصل تفکیک قوا را ـ که یکی از اصول مهم مشروطه بود و وظیفه قانونگذاری، اجرا و محاکمه افراد را به دست اجزای مختلف دولت میداد ـ نادیده میگرفت.
بنابراین، آیت الله بروجردی حساسیت خود را به این امر نمایان کرد،چنانکه با افزایش قدرت روحانیت، به فکر احیای بند دوم متمم قانون اساسی نیز افتاد؛ به گونهای که وقتی در آذر 1339 جمعی از علما درباره بند دوم متمم قانون اساسی و لزوم نظارت علما بر مصوبات مجلس با ایشان مشورت کردند، «روی مساعدت به تقاضای آقایان نشان داد» و آنها را به مشورت با علمای تهران و انجام اقدامات عملی فرا خواند (جعفریان، 227).
حال پس از اطلاع از دو دیدگاه یادشده درباره آزادی، باید مسئله آزادی را در اندیشه آیت الله بروجردی بررسی کرد و دید که وی میراثدار کدامیک از این دو نحله فکری بوده است.
آیت الله بروجردی در خصوص اصل آزادی نیز به دلیل تجربه تلخ مشروطه در این زمینه و هتاکی به دین و مذهب، منکر آزادی مطبوعات و آزادیهای منافی مذهب بود.
com - PhD Student of History of Iran after Islam at Ferdowsi University of Mashhad (Corresponding author).
com The Behavior of Shiite scholars in Interaction with People (A case study: Sheikh Bahai) Jahanbakhsh Savagheb 1 Farideh Morovati 2 Abstract One of the functions of the Shiite scholars in society which is derived from the Islamic teachings has been helping the needy to overcome their hardships.