چکیده:
طنز از مهمترین و مؤثرترین قالبهای هنری است که میتواند بهراحتی در احساسات و عواطف مخاطب تأثیر بگذارد و پیام خود را غیرمستقیم در عمق جان وی بنشاند ولی درباره جایگاه آن در سبک زندگی اسلامی اختلاف نظر به چشم میخورد. برخی بر آنند که طنز خلاف واقع است و موجب توهین و تنقیص افراد میشود. در نتیجه جایگاه چندانی در سبک زندگی اسلامی ندارد. از طرفی عامه مردم غالباً طنز را با مطربی و دلقکی یکسان میپندارند. این نوشتار با بررسی سخنان اصحاب دانش و ادب و دیدگاه شریعت اسلام به این نتیجه رسیده است که طنز اصیل با شرایط مد نظر در چارچوب شریعت، مطلوب است و در عرصههای گوناگون سبک زندگی اسلامی، از جمله تفریح و نشاط جامعه، نظارت بر مسئولان، تهذیب نفس، امر به معروف و نهی از منکر و آموزش، جایگاه شایستهای دارد.
خلاصه ماشینی:
این نوشتار با بررسی سخنان اصحاب دانش و ادب و دیدگاه شریعت اسلام به این نتیجه رسیده است که طنز اصیل با شرایط مد نظر در چارچوب شریعت ، مطلوب است و در عرصه های گوناگون سبک زندگی اسلامی ، از جمله تفریح و نشاط جامعه ، نظارت بر مسئولان ، تهذیب نفس ، امر به معروف و نهی از منکر و آموزش ، جایگاه شایسته ای دارد.
معرفت میگوید: «مبالغه از نظر عرف ، کذب به شمار نمی رود» (گروه معارف مرکز پژوهش های اســلامی صــدا و ســیما، ١٣٨٧: ١٢٩)؛ وانگهی اگر در طنز قراین عام یا خاص ، حالیه یا مقالیه باشد که نشان دهد آنچه عرضه می شود اخبار از واقعیت نیست ، بلکه مطایبه و شوخی برای رساندن پیام خاصی است ، دروغ و خلاف واقع نخواهد بود.
چنان که مکارم شیرازی میگوید: مسئله دروغ گفتن یکی از عناوین محرمه است ، اما اگر خود چارچوب طنز به صورت یک قرینه عام در بیاید، این دروغی نیســت که خلاف واقع باشــد، ممکن اســت اینها مبالغات ، کنایات یا تشبیهاتی باشد به صورت طنز که قرینه ای بر این مسائل وجود دارد.
پس چه بهتر افراد خیرخواه برای هشــدار به آنها و برای اینکه مســئولان بدانند مردم ناظر به کار آنها هستند، این را به صورت طنز مطرح کنند (گروه معارف مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، ١٣٨٧: ١٢٧).