چکیده:
در دوره پهلوی اول، حکومت با انتخاب گفتمان «تجدد» به سمت ایجاد و تحمیل هویت
جدیدی در عرصه های مختلف حیات اجتماعی ایرانیان پیش رفت. با این وجود بخشی از
جامعه وقت که چنین هویتی را برنم یتابید در قالب «جریان های ناسازگار» در مقابل این
هویت سازی ظهور یافت. از جمله آن جریان ها، «جریان های ناسازگار روشنفکری» بودند.
مقاله پیش رو با روش توصیفی- تحلیلی و تحلیل محتوا در صدد بررسی و سنجش میزان
مقاومت جامعه وقت در مقابل هویت تحمیل شده از طرف «گفتمان قدرت» در قالب
«جریان های ناسازگار» روشنفکری» است این جریان ها به دو طف اصلی «جریان های
ناسازگار لیبرال» و «جریان های ناسازگار چپ» تقسیم می شوند. اقدامات مصدق السلطنه
نمود «جریان های ناسازگارلیبرال» و حزب کمونیست ایران و اقدامات گروه تقی ارانی
از جمله مصادیق «جریان های ناسازگار چپ» در این دوره بودند. ناسازگاری «جریان های لیبرال» منفعلانه بود و نمود کمی داشت اما «جریان های ناسازگاری چپ» با «گفتمان قدرت» ظهور و بروز بیشتری یافت. آنها در اموری نیز «گفتمان قدرت» را با چالش جدی روبه رو کردند و باعث بقای هویت «روشنفکری در جامعه ایران شدند.
خلاصه ماشینی:
"اقدامات مصدق السلطنه نمود «جریان های ناســازگار لیبرال » و حزب کمونیســت ایران و اقدامات گروه تقی ارانی از جمله مصادیق «جریان های ناسازگار چپ » در این دوره بودند.
١٦ در این مقاله مراد از «چپ » آن بخش از جریان های اجتماعی اســت که مبانی فکری و شیوه های عملی خود جهت «ناسازگاری » با «گفتمان قدرت » در دوره پهلوی اول را، از تعالیم «سوسیالیستی » و «کمونیستی » اخذ کردند.
بنابراین حزب کمونیســت در ایران دوره «تکوین » حکومت پهلوی ، نســبت به «گفتمان قدرت » نه تنها ناســازگاری نداشت بلکه در راستای اهداف آن عمل کرد و به طور خاص رضاخان مورد حمایت ویژه آنان بود.
در واقع بعد از آشــکار شــدن چهره پنهان رضاشاه و سرآغاز سیاســت های آمرانــه پهلوی اول در عرصه فرهنگ و سیاســت ، جریــان «چپ » تحت تأثیر سیاســت های شوروی که در ششــمین کنگره کمینترن به صورت علنی بیان شد و از احزاب عضو خواســته بود تبلیغات خود را روی روشــنفکران و قشــر تحصیل کرده متمرکزکنند،٢٦ رویه خود را تغییر داد.
بنابراین «مقاومت » «جریان ناسازگار چپ » در این دوره در هیأت حزب کمونیســت ، اگر چه در ابتدا خنثی بود، اما در ادامه وارد ســطح «مقاومت چالشــی » در برابر «گفتمان قدرت » و عناصر این گفتمان خاصه رضاشاه و انگلیس شــد.
اما «جریان ناسازگار چپ » سهم بیشتر «ناسازگاری » جریان روشنفکری در این دوره را به خود اختصاص داد و توانست در ســطح مقاومت پنهان و چالشــی ، علیه هویت گفتمان قدرت عمل کند."