چکیده:
تمدن سازی اسلامی از جمله مباحثی است که به دلیل فرآیندهای جهانی شدن و حس برتری جویی فرهنگ ها و ملل بر دیگران، به اصلی ترین مسئله در مطالعات اجتماعی سیاسی در جهان اسلام مبدل شده است. تمدن اسلامی بر اساس هویت اسلامی شکل می گیرد و این هویت در قالب تمدن اسلامی به جهانیان و بشریت معرفی و عرضه می گردد. در جهان امروز بر اساس مولفه های تعریف شده، تمدن جوامعی که در علوم و به خصوص در پیشرفت های تکنولوژی پیشگام باشند، متمدن تر تلقی می گردد. جایگاه علم و تکنولوژی در اسلام به همراه جهان بینی توحیدی و با محوریت سعادت دنیوی و اخروی بشر به تمدن اسلامی چهره ای منحصر به فرد بخشیده است که در اهداف، بسترها، پیشرفت های علمی و... قابل تامل است. این نوشتار، مبتنی بر فرمایشات مقام معظم رهبری به مناسبات تمدن اسلامی و علم با تاکید بر تکنولوژی در قرآن پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
جایگاه علم و تکنولوژی در تمدن سازی مبتنی بر آیات قرآن چیست؟ آیا در اسلام علوم و تکنولوژی موضوعیت دارد؟ تکنولوژی در چه بستری میتواند در خدمت سعادت بشر باشد و آثار مخرب تکنولوژی در جامعه مادیگرایان را نیز در پی نداشته باشد؟ دیدگاه آیت الله خامنهای در این زمینه چیست؟ برای پاسخ به این پرسشها تلاش میشود با تمسک به آیات قرآن و توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری، مناسبات تمدن اسلامی و علم با تأکید بر تکنولوژی تبیین گردد.
رویکرد دین اسلام به مطلق علوم آنچنان وزین است که اگر رشد تکنولوژی، علوم تجربی و پایه را از مؤلفههای تمدن بدانیم، جامعه اسلامی در این زمینه هم دارای هویت شایان توجه و قابل دفاع خواهد بود؛ چرا که اساساً «تمدن اسلامی به بركت حركت علمی كه از روز اول در اسلام شروع شد، به وجود آمد» (بیانات رهبری در دیدار جمعی از نخبگان علمی 5/7/1383).
اینکه علم و دانش در تمدن اسلامی به طرز معناداری گسترش یافت و در ابعاد مختلف نیز مورد کاوش قرار گرفت، ناشی از رویکرد متمدنانه اسلام به علم و انسان و حیات اوست و بیانگر این است که تمدن اسلامی دارای هویتی جامع است و شرایط پیشرفت همه جانبه در زندگی جامعه را دربرداشته است؛ به همین دلیل است که آیت الله خامنهای هدفدار كردن تحقیق علمی با توجه به نیازهای كشور و نیازهای صنعت و بقیه بخشهای حیاتی كشور را لازم و ضروری میدانند (بیانات در دیدار کارگزاران نظام، 18/7/1385) و این ملاکی است برای نحوه به خدمت گرفتن علم و تکنولوژی تا محور اصلی زندگی انسان نشود؛ چرا که «داعیه ما ایجاد تمدنی است متكی به معنویت، متكی به خدا، متكی به وحی الهی، متكی به تعلیم الهی، متكی به هدایت الهی.