چکیده:
گذشته از شرایط مسئولیت اخلاقی و پرسش هنجاری معطوف به نسبت این سنخ از مسئولیت با تعین و ضرورت سابق علی و یا علم پیشین و خطاناپذیر الهی، که از جذاب ترین و پرچالش ترین مباحث فلسفه اخلاق در سده های اخیر بوده است، قلمرو چنین مسئولیتی و اساس بنیادین آن نیز خود از مسائل مهم این حوزه به شمار می آید. این نوشتار به روش تحلیلی ـ توصیفی درصدد بررسی دامنه مسئولیت عامل اخلاقی در نگرش اسلامی با اتکا به تحلیل آموزه های دینی است و مطابق آن، مسئولیت اخلاقی انسان بر مبنای عبودیت و بندگی انسان سامان یافته و قلمرو موسع آن، چنان در جهان هستی گسترش می یابد که از یک سو، ناظر به تکالیف و وظایف عامل اخلاقی در برابر حضرت حق و اوامر و نواهی وی است، و از دیگر سو، بیانگر مسئولیت شخص در برابر خود و کوچک ترین و پنهان ترین نیات، گمان ها، پندارها و باورها، عواطف و هیجانات، کنش های برآمده از عواطف یا باورهای خود و در نهایت، معطوف به دیگر موجودات امکانی پیرامون فرد است.
خلاصه ماشینی:
پس مطابق بیان امام علیه السلام وظایف و مسئولیتهای متقابلی که انسان در برابر حقوق عام خداوند دارد، چنان شمول و عمومیتی دارد که در هر حال و موقعیتی افعال و احوال فرد را دربر میگیرد و اگر انسان مسئولیتی در قبال موجود دیگری فراروی خود میبیند به تبع همین حقوق و بهویژه حق بزرگ الهی بر انسانها، یعنی«عبودیت» است.
بنابراین، اگرچه حیثیت معرفتشناسانه و البته افراطی مقالة کلیفورد ـ به عنوان یک قرینهگرای حداکثری ـ ناظر به ضرورت قرینه و دلیل برای تمام معرفتهای انسان است، اما از حیث اخلاقی، این وظیفه را یادآور میگردد که بیتردید، در حوزة معرفت، نفس صرفا منطبع و منفعل ادراکات عقلی نیست، بلکه اساسا با فعل ارادی و اختیاری عامل انسانی مواجهیم و بدینروی، خواه ناخواه مشمول الزامات و مسئولیتهای اخلاقی خواهیم بود.
Key words: sexual ethics, moral norm, moral principle, applied ethics, Islam Determining the Moral Roots of Law –Breakingby Managers and Employees from the View Point of Islam Ali Baghi Nasrabadi / Sayyed Razi Sayyednezhad Abstract Law is the basis for the consistency and stability of the society and its organizations, and without law, organizations and institutions will face serious harms and problems, and consequently, will have ahead of them a difficult and tortuous path towards development, growth, prosperity and peace.