چکیده:
عملکرد هر انسان تابع نگرشی است که به جهان هستی و نظام حاکم بر آن دارد. بنابراین اگر خواسته باشیم رفتار کسی را اصلاح کرده و از هرگونه جرمی جلوگیری کنیم. مقدمتا باید بینش او را نسبت به مسئله مورد نظر اصلاح نماییم. خداوند در قرآن کریم پیام هایی را به انسان ها داده است که به اشکال مختلف باعث آگاهی انسان در موارد مختلف میشود از جمله آثار گناه. ازاین رو او را از عاقبت گناه و جرم آگاه فرموده و از این طریق خواسته است انسان را از ارتکاب اعمال زشت بر حذر داشته و به اصطلاح حقوقی پیشگیری از جرم نماید چرا که جرم و بزه پدیده ای اجتماعی ـ انسانی است که همه جوامع بشری به شکلی با آن رو به رو بوده اند. جوامع مختلف برای مقابله با این پدیده در کنار استفاده از ابزارهای کیفری (واکنشی) به استفاده از ابزارهای غیرکیفری (کنشی) نیز توجه نموده اند. پیشگیری در لغت به معنای جلوگیری، دفع و جلوی مرض را گرفتن است و نیز اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از اتفاقات بد و ناخواسته. در جرم شناسی مقصود از پیشگیری از جرم کلیه اقدامات و تدابیری است که هدف آن کاهش فرصت ها و موقعیت های ارتکاب جرم و یا به حداقل رسانیدن وسعت و شدت آنهاست. مطالعات و یافته های تحقیقات در قلمرو تاریخ حقوق کیفری نشان میدهد که جوامع بشری برای مقابله با جرم عمدتا در مجازات از انواع شدید آن استفاده کردهاند. بدین صورت پیشگیری از بزهکاری و جرم برای کاهش میزان آن امری ضروری تلقی میشود تا از این رهگذر با آگاهی دادن مردم به وسیله ی آیات الهی و قوانین موضوعه و ایجاد همگرایی در نهادهای دولتی خصوصا نهادهای اجرایی اسباب کاهش نرخ جرایم فراهم آید.
خلاصه ماشینی:
حقوق کيفري براي دوباره اجتماعي کردن و اصلاح مجرمين و پيشگيري و مبارزه با بزهکاري ابزار مجازات و سرکوبي را در اختيار دارد، و از آن به عنوان اهرمي جهت تنبيه و تنبه مجرم و عبرت پذيري ديگران و ايجاد خوف و وحشت و ترس در ميان افراد جامعه به منظور جلوگيري از ارتکاب بزه به کار مي گيرد.
از اين آيه استفاده ميشود که فلسفه تشريع مقررات ناظر به قصاص ، اعم از قصاص نفس و يا قصاص عضو، در جرايم عليه جسم و جان آدمي علاوه بر فايده ي اجتماعي اين کيفر، رعايت تساوي و موازنه بين جرم و مجازات بيش از هر چيز يا هدف ديگري براي برقراري عدالت کيفري است تا بدين وسيله زمينه هاي انتقام جويي را از بين برده ، از جرم جلوگيري کند و مردم نيز در حيات جمعي در رفاه و آسايش به سر برند، يا در مورد فلسفه اجراي بعضي از دستورات عبادي و انجام تکاليف ديني ميفرمايد که باعث پيشگيري از وقوع جرم و گناه ميشوند: «و اقم الصلوه ان الصلوه تنهي عن الفحشاء و المنکر» (سوره ي عنکبوت ، آيه ي ٤٥).
تأکيد اسلام بر اجراي کيفر حدود درباره ي مجرمين به اين قبيل جرايم براي ايجاد اخافه و ترس و جنبه هاي بازدارندگي فردي و همگاني مجازات حد است که علاوه بر فايده اجتماعي اين مجازات ها، باعث جلوگيري از تکرار جرم نيز خواهد شد.