چکیده:
محمد العید آل خلیفه (۱۹۰۴- ۱۹۷۹) از جمله شاعران انقلابی معاصر الجزایر به شمار میرود که سوردههای او نمونه بارز شعر، حماسهساز و پرشور و انقلابی الجزایر و اشعار وی بازتاب واقعی شخصیت، افکار دینی و میهنی اوست. از بنمایههای شعر محمد العید توجه خاص وی به شهید و شهادت است. انعکاس مقاومت و پایداری مردم الجزایر در برابر استعمار فرانسه باعث تبلور فرهنگ ایثار و شهادت در شعر این شاعر الجزایری شده است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد دو پدیده اجتماعی «انقلاب» و «جنگ» از مهمترین تحولات تاثیرگذار بر جریانات ادبی با موضوع شهید و شهادت به شمار میروند و کوششهای وی در اعتلای ادبیات انقلاب، جنگ و دفاع در خور ستایش است. در این مقاله ضمن معرفی این شخصیت و نگاهی اجمالی به موضوع شهید و شهادت به تحلیل اشعار محمد العید براساس دیوان شعری وی میپردازیم. روش پژوهش تحلیلی توصیفی و بر مبنای جمع آوری مطالب از منابع فارسی و عربی و طبقه بندی موضوعی است.
خلاصه ماشینی:
پيشينه پژوهش : در مقاله «الشعر الـديني عنـد محمـد العيـد آل خليفـه » از الشارف لطروش نويسنده به اعياد و مناسبات ديني و ذکر ابيـات مربوطـه و تحليـل آنها پرداخته است و «الشعر الاسلامي عند محمد العيد» از الدکتورة فاطمـه قـادري مجلة الجمعية الإيرانية للغة العربية و آداب ها شعر اسلامي و توضيح و تحليل ابيـات آن بررسي و اشاره مختصري به تمجيد شهادت و شهدا شده است و کتـاب الشـهيد و الشهادة في الشعر العربي في صدر الاسلام و العصر الامـوي نوشـته عبـدالرحمن علاوي الجبيلي در اين کتاب بـه موضـوع شـهيد در صـدر اسـلام و عصـر امـوي متمرکز شده بدون اينکه نمونه اي از قصايد شاعران معاصر اشاره کند.
مي گويد قلب مردم الجزاير براي پيروزي ملت مي تپـد و کسـي کـه بـراي وطن جان خود را فدا کند مـردم نيـز خـود را بـراي او فـدا خواهنـد کـرد و زمـين کشورش را مهد و خاستگاه انقلاب هاي بزرگ مي داند.
ابياتي که در بالا آمده است ، خود گواه اين موضوع اسـت ؛ زيـرا شـاعر بـا تجليل از شهداي راه آزادي ، سـعي در تشـويق مـردم سـرزمين خـود بـه مبـارزه و انقلاب دارد.
احترام به شهداء شهيد نه تنها خود به عزّت و افتخار نائل مي شود، بلکه با ايجاد روحيـه حماسـي در بين ملت ها، آنها را نيز به سمت کسب عزّت و افتخار رهنمون مـي سـازد و در نـزد مردم جايگاه ويژه اي دارند و محمد العيد نيز به احترام گذاشتن به شـهيدان و جـان نثاري براي شهيدان اشاره مي کنند: يا شعبَ «باتنة َ» احترِم شُهداءَنا وفُداَتها الأحياءَ تحتَ رجامِ 16 (همان : ٢٢١) آزادي آزاد بودن و آزادانه زيستن خواسته هر انساني است و طبيعت انسان آزادانـه زنـدگي کردن را بر اسارت و بردگي برتر مـي دانـد.