چکیده:
فاصله به معنای پایانه آیات است .برخی خاورشناسان مغرض با استناد به اسمای حسنای خداوند در فواصل برخی آیات، این شبهه را مطرح و ادعا نموده اند که قرآن کریم مجموعه جملاتی است پراکنده که بدون هیچ نظم و هماهنگی در کنار هم قرار داد ه شده است. تامل و تدبر در اجزای کلام الهی از جمله اسمای حسنای الهی در فواصل آیات، ارتباط محکم و شگفت انگیز آن ها را با محتوای آیات تایید می نماید. البته در بسیاری از موارد این ارتباط روشن و آشکار است، ولی در برخی آیات کشف این ارتباط به تامل و تدبر نیاز دارد. حتی دقت و تامل در محتوا و سیاق آیات شبیه به هم و همگون که فواصل متفاوتی دارد بیانگر نکات و ظرافت هایی است که خود بر زیبایی وشگفتی و اعجاز قرآن می افزاید. افزون بر این، ترتیب و چینش این نام ها در فواصل و تقدیم برخی بر برخی دیگر نیز همراه با نکات بلاغی و زیبایی و ظرافت می باشد که این نیز خود بخشی از اعجاز بیانی قرآن است.
Fāṣila (rhyme of the Qur’ānic text) is the end of the verses. Some spiteful orientalists by relying on the most beautiful Names of God have raised the misconception claiming that the Holy Qur’ān comprises of a collection of scattered statements that are juxtaposed next to each other without any order and conformity. Deliberation and contemplation on the components of Divine words، including the most beautiful Names of God in fāṣilas of verses، proves their strong and amazing relation to the content of the verses. Of course، in many instances this relation is clear but in some verses unveiling this relation requires some deliberation and contemplation. Even careful deliberation on the content and context of similar and homogeneous verses that have different fāṣilas would reveal delicacies and accurate points that would enhance the beauty، wonder، and inimitability of the Qur’ān. Furthermore، the order and arrangement of these names in fāṣilas and the precedence of some over others are coupled with rhetorical points، beauty، and delicacies، which in themselves are regarded as part of the expressive inimitability of the Qur’ān.
خلاصه ماشینی:
com دریافت: 30/9/1394_ پذیرش: 27/2/1395 آیات نورانی قرآن و نیز نظم آیات در درون سورههای آن، توقیفی و از جانب خداوند متعال و همراه با اعجاز است (بنگرید به: معرفت، 1415: 1/273_275) بسیاری از آیات قرآن با اسمای حسنای الهی ختم شده است و بیتردید اسمای حسنای الهی که در پایانۀ آیات آمده است نیز از این قاعده مستثنی نیست و آمدن آنها در فواصل آیات، حکمتآمیز و همراه با دقت و ظرافتهایی است و با محتوای آیات ارتباط تنگاتنگ دارد.
به هر روی رمانی در کتابش النکت فی اعجاز القرآن، این اصطلاح را تعریف کرده و فصلی را با عنوان«باب الفواصل» به آن اختصاص داده است (رمانی، بیتا: 97_99)، و سرانجام باقلانی در کتاب اعجاز القرآن در فصلی با عنوان «فی نفی السجع فی القرآن» (بنگرید به: باقلانی،1421: 48) و نیز در جایی دیگر در بیان فرق بین سجع و فواصل (همو، 1421: 170) به آن پرداخته است.
در خصوص اینکه چرا اسم رئوف با وجود آنکه ابلغ از رحیم است (بنگرید به: ابن منظور، 1414:9/ 112) مقدم شده است، بیضاوی احتمال داده است که علت آن مراعات فاصله باشد (بیضاوی، 1418: 1/ 111)، ولی این سخن تمام نیست؛ زیرا در قرآن هر جایی رأفت و رحمت با هم آمده است حتی در جاهایی که مربوط به خدا نیست؛ مانند آیه (وجعلنا فی قلوب الذین اتبعوه رأفة و رحمة و رهبانیة ابتدعوها( (حدید/27) بر رحیم مقدم شده است.
3. در بسیاری از آیات قرآن چند اسم از اسمای حسنای الهی در فواصل آیات آمده است که ترتیب و چینش این نامها و تقدیم برخی بر برخی دیگر با نکات بلاغی و زیبایی و ظرافت همراه میباشد که این نیز خود بخشی از اعجاز بیانی قرآن است.