چکیده:
حوادث طبیعی به مجموعه حوادثی گفته می شود که منشا انسانی ندارند و معمولا غیر قابل پیش بینی اند. این گونه پدیده های طبیعی از آن جا که آثار منفی بر زندگی انسان دارند، به عنوان بلایای طبیعی معرفی شدهاند. بنا به گزارشهای تاریخی، در سده اول تا هفتم هجری قمری حوادث طبیعی زیادی در ایالت جبال که یکی از ایالت های بزرگ ایران بوده، روی داده است. در این گزارشها که بیشتر جنبه توصیفی دارند، حجم انبوهی از بلایا به همراه شدت آسیب های وارده و کشتار فراوان مردم ذکر شده و جنبه تحلیلی آنها بسیار ضعیف است. لذا این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال پاسخ به این سوال اساسی است که حوادث طبیعی چه تاثیری بر اوضاع اجتماعی و اقتصادی ایالت جبال در دوره مورد نظر داشته است. در نهایت از مجموع تحلیل ها، نتایجی به دست آمده که در متن حاضر در قالب سه دسته پیامدهای اجتماعی- فرهنگی، پیامدهای اقتصادی و پیامدهای سیاسی طبقه بندی شده اند.
Natural disasters are those which don’t have human cause and are usually unpredictable. Because of their negative impact on human’s life, we call them natural disasters. According to historical reports, between the second to the seventh century, so much natural disasters occurs in the DjibāL'S province which were one of the biggest states in Iran. Most of the reports over this matter are just descriptive and because of large number of death and so on, we could say, their analytical aspects are weak. In this regards, the aim of present study is to answer the question of natural disasters’ role in economic and social situation of DjibāL'S province by an analytic - descriptive method? Finally, from whole analysis, we reach to a conclusion which puts natural disasters results on three division of: social- cultural, economic and political aspects.
خلاصه ماشینی:
باتوجه به اینکه دیدگاه مورخان در گذشته بیشتر به حوادث سیاسی و نظامی معطوف بوده است، این مقوله از تاریخهای اجتماعی، یعنی بلایای طبیعی و تأثیر آنها در زندگی مردم، نادیده گرفته شده است؛ بنابراین، بهسبب اهمیت موضوع و برای روشنشدن گوشههایی از تاریخ اجتماعی ایران، بررسی آن ضروری است.
3. اهداف طرح، سؤالات، و فرضیة تحقیق حوادث و بلایای طبیعی از پدیدههای مهم تاریخ اجتماعی ایران است که در گذر زمان بارها اتفاق افتاده و پیآمدهای گوناگونی را بهدنبال داشته است؛ بنابراین، برای تحلیل اوضاع اجتماعی و اقتصادی مردم، پژوهش حاضر تلاش میکند این جنبه از تاریخ اجتماعی را با طرح این پرسشها که «حوادث طبیعی ایالت جبال در این دوره چه بوده است؟» و «چه تأثیری در اوضاع اجتماعی ـ اقتصادی مردم داشته است؟» بررسی کند.
باتوجه به مطالب یادشده میتوان گفت که این پژوهش نخستین تحقیق مفصل دربارة ایالت جبال است که با رویکرد محققانه، همة حوادث طبیعی آن را بههمراه پیآمدهای اجتماعی ـ فرهنگی، اقتصادی، و سیاسی در دورة زمانی خاص ذکر کرده است.
همانطورکه اشاره شد، اگرچه براثر وقوع حوادث طبیعی بعضی از مناطق خالی از سکنه میشدند و ممکن بود بهمرورزمان ازبین روند، گاهی اوقات نیز بهدنبال وقوع این حوادث، بهویژه زلزله، پدیدههای جغرافیایی خاصی ایجاد میشد؛ به گزارش منابع، براثر زلزلة 346 ق شهرری، آب دریای خزر بهاندازة هشتاد ذراع پایین رفت و درنتیجة آن، کوهها و جزیرههای زیادی آشکار شد (مسکویه 1376: ج 6، 206؛ ابنجوزی 1412 ق: ج 1، 109).