چکیده:
ارتقای توسعه ی انسانی در دنیای معاصر به ظرفیت کسب علم و دانش، دسترسی به امکانات مادی زندگی و برخورداری از عمر طولانی و توام با سلامتی بستگی دارد. شاخص های آموزش، امید زندگی و تولید ناخالص داخلی اجزای تشکیل دهنده ی شاخص توسعه ی انسانی به شمار می روند. شاخص توسعه ی انسانی تا سال ۲۰۱۰ میانگین حسابی سه شاخص آموزش، امید زندگی و تولید ناخالص داخلی سرانه به برابری قدرت خرید دلار بوده است ولی از آن سال به بعد تغییراتی در شیوه ی محاسبه به وجود آمد که به طور خلاصه می توان به تغییر میانگین حسابی سه شاخص ذکرشده به میانگین هندسی، تغییر شیوه ی محاسبه ی شاخص آموزش که تا قبل از آن شامل شاخص ترکیبی میزان باسوادی بزرگسالان و میزان ناخالص ثبت نام در همه ی مقاطع تحصیلی بود به شاخص ترکیبی میانگین سال های تحصیل جمعیت ۲۵ ساله و بیش تر و سال های مورد انتظار تحصیل کودکان در سن ورود به مدرسه و تغییرات اعمال شده در تولید ناخالص داخلی سرانه به برابری قدرت خرید دلار به درامد ناخالص ملی سرانه به برابری قدرت خرید دلار اشاره کرد. در این مقاله تغییرات در شیوه ی محاسبه ی این شاخص و اجزای تشکیل دهنده ی آن بررسی و شاخص مذکور برای کشور در سال ۱۳۹۰ محاسبه شده است. نتایج نشان می دهد مقدار شاخص توسعه ی انسانی در سال ۱۳۹۰ اندکی بیش از مقدار ارایه شده در گزارش برنامه ی عمران ملل متحد است.
Improvement in human development is determined by the capacity of knowledge attainment، access to high living standards and enjoyment of healthy and long life expectancy. Education، life expectancy and gross national income per capita indices are the components of human development index. Until 2010، human development index had been arithmetic mean of education، life expectancy and domestic production per capita (PPP) indices. In 2011، human development report calculation procedure changed. In the new procedure، geometric mean of the three indices were replaced by the arithmetic mean in the old one، education index in the new procedure is composite index of mean years of schooling in population 25+ and expected years of schooling index، and GDP per capita (PPP) has been replaced by GNP per capita (PPP). In this article، the changes in the procedure of human development calculation and its components are explained and the index is calculated for the year 1990.