چکیده:
فلسفه روایت عام و فراگیر دربارة وحدت و ثبات، و کثرت و تغییر در عالم و ذهن انسان است. ارسطو، ابنسینا و توماس آکوئینی به تبیین آن در موضوع مابعدالطبیعه پرداختند. اگرچه به نظر میرسد که هر سه متفکر موضوع مابعدالطبیعه را موجود بماهو موجود دانستهاند، اما معنا و سپهر موجود نزدشان متفاوت است. ارسطو در موضوع مابعدالطبیعه وحدت و ثبات را در سه حوزه دیده است؛ به عنوان حکمت در چهار علت طبیعی، به عنوان فلسفة اولی در موجود، که محمول نیست، و به عنوان الهیات در مبدا و علتالعلل. ابن سینا با دوری جستن از نظر ارسطو، وحدت و ثبات را در وجود مطلق دید و مبدا و دیگر موجودات را از عوارض و اقسام وجود در نظر گرفت. نزد او وجود محمول، واحد، مطلق و مشترک معنوی است. توماس آکوئینی با بازگشت به ارسطو و دیگر یونانیان، و به عنوان یک متکلم مسیحی، وحدت و ثبات را در مبدا یا خدا جستجو کرد. وجودشناسی او قائم به دو جوهر سرمدی و مخلوق است و به نوعی، جوهرشناسی ارسطو و افلاطونیان میانه را پی گرفته است. هر جوهر موجودی ذاتا متمایز از دیگری است. وجود در این دو جوهر متشابه است و موجود بماهو موجود در جوهر مخلوق است. این دو متفکر با دو رای متفاوت دربارة وحدت و ثبات، دو سرنوشت مختلف در هستیشناسی در غرب و عالم اسلامی رقم زدند.
خلاصه ماشینی:
موضوع مابعدالطبیعه ؛ ارسطو، ابن سینا و توماس آکوئینی محمد ایلخانی *١ تاریخ دریافت : ١٣٩٢/١٢/١ تاریخ پذیرش : ١٣٩٣/٣/١ چکیده فلسفه روایت عام و فراگیر دربارٔە وحدت و ثبات ، و کثرت و تغییر در عالم و ذهن انسان است .
نخستین مطلبی که در بررسی نظر ابن سینا در موضوع مابعدالطبیعه باید مد نظر قرار دهیم ، همان طور که ذکر شد، این است که برای او وجود مطلق و عام است ، محمول واقع می شود و به یک معنا است .
بدین ترتیب مشاهده می کنیم که ابن سینا بحث دربارٔە مبدأ یا مبادی را در بحث دربارٔە موجود بما هو موجود به عنوان عوارض موجود، در کنار دیگر عوارض قرار می دهد و وحدت و کلیت و اولیت این علم را به روش خود تبیین می کند و از سردرگمی مقاله های رسالۀ مابعدالطبیعه دور می شود.
مشاهده شد که ابن سینا با نقد ارسطو در اینکه موضوع مابعدالطبیعه علل نخستین یا علت نخستین نیست ، برای نخستین بار از علمی سخن گفت که موضوع آن موجود یا وجود عام مطلق است .
fr ______, La somme contre les gentilles, Mise à disposition du site sur les œuvres complètes de Saint Thomas d'Aquin http://docteurangelique.
fr, 2004 ______, Scriptum super Sententiis, Traduction et notes par Raymond Berton, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, Edition numérique http://docteurangelique.
Mise à disposi- tion du site sur les œuvres complètes de Saint Thomas d'Aquin Edition numérique http://docteurangelique.