چکیده:
معرفتشناسی اختلاف بحثی زنده در معرفتشناسی تحلیلی معاصر است. این نوشتار به مفهومها و پرسشهای مربوط به این بحث پرداخته و پاسخهای موجود را بررسی میکند. دو پرسش مرتبط طرح خواهد شد: 1) آیا از نقطهنظر معرفتی باقیماندن همتایان معرفتی در اختلاف عقلانی است، و 2) وظیفهی معرفتی درگیران در این شکل از اختلاف چیست؟ استدلال خواهد شد که تبیین امکان اختلاف عقلانی مستلزم رویکردی به عقلانیت است که از یک سو جمعگرا باشد، یعنی سرشت جمعگرایانهی شناخت را به رسمیت بشناسد، و از سوی دیگر پویایی شناخت را مورد توجه قرار دهد. از آنجا که چنین ویژگیهایی بر بستر کنشهای گفتگو-بنیاد تحقق مییابد، این نوشتار نتیجه میگیرد که شرط عقلانیبودن اختلاف همتایان برقراری گفتگو در معنای گستردهی آن است. بر این اساس، در زمینهی وظیفهی معرفتی همتایان اختلافمند نیز نوشتار پیشرو نتیجه میگیرد که وظیفهی معرفتی هریک از همتایان اختلافمند نه تعلیق باور خود بلکه صرفا تعدیل آن است.
خلاصه ماشینی:
دو پرسش مرتبط طرح خواهد شد: ١) آیا از نقطه نظر معرفتی باقی ماندن همتایان معرفتی در اختلاف عقلانی است ، و ٢) وظیفۀ معرفتی درگیران در این شکل از اختلاف چیست ؟ استدلال خواهد شد که تبیین امکان اختلاف عقلانی مستلزم رویکردی به عقلانیت است که از یک سو جمع گرا باشد، یعنی سرشت جمع گرایانۀ شناخت را به رسمیت بشناسد، و از سوی دیگر پویایی شناخت را مورد توجه قرار دهد.
درمقابل امکان ناپذیری بیرونی، آنچه در این نوشتار «امکان ناپذیری معرفت شناختی» می خوانیم می گوید: به فرض که شرایط و لوازم بیرونی اختلاف همتایان فراهم باشد یعنی کسانی که به واقع و دقیقا همتایان معرفتی اند و بر سر موضوعی اختلاف دارند دلایل خود را بطورکامل بر هم آشکار سازند آن گاه دیگر از نظر معرفت شناختی باقی ماندن در چنین اختلافی را نباید عقلانی دانست و درنتیجه یا باید یکی به نفع دیگری از دیدگاه اش عقب نشینی کند و یا دو طرف باورمندی را تعلیق کنند.
٢-٢- اختلاف عقلانی : وظیفۀ معرفتی اگر فرض کنیم شرایط بیرونی اختلاف همتایان تحقق پذیر باشد، آن گاه این پرسش هنجاری طرح کردنی است که وظیفۀ معرفتی طرف های درگیر در چنین اختلافی چیست .
بر این اساس ، در رابطه با پرسش هنجاری در بحث اختلاف همتایان نیز نتیجه گرفتیم که وظیفۀ معرفتی اختلاف مندان رد باور خود یا تعلیق باور بطورکلی نیست بلکه برای آنها تنها کافی است که باور خود را به نحو مناسب تعدیل کنند.