چکیده:
برخی به صرف شباهتهای ظاهری مسائل و مطالب فلسفة ملاصدرا با آرای پیشینیان، نوآوریها، دگردیسیها و تولید مسائل نوین ملاصدرا را به تکرار مباحث فیلسوفان پیشین و دانشهایی همانند کلام و عرفان تقلیل دادهاند. به نظر میرسد فقدان طرح جامع در خصوص ماهیت و مختصات، یکی از عوامل معرفتی جدی در این فروکاست بوده است. پرسش پایة این جستار به این قرار است:اضلاع معرفتی و مختصات محوری فلسفة ملاصدرا چیست؟ هدف جستار حاضر ترسیم اضلاع و مختصات شبکة معرفتی ملاصدراست. دستاوردهای این جستار عبارت است از: فلسفة ملاصدرا به مثابة شبکة معرفتی مستقل، مشتمل بر اضلاع معرفتیای چون، نگرش، مبادی، مبانی، روش، زبان، هدف و مسائل، درصدد ترسیم تصویری متفاوت از جهان است. همچنین، مسائل فلسفة ملاصدرا همگی متاثر از نگرش بنیادین وجودی است و در پی رهیافت وجودی و روش شهودی- برهانی تفکر صدرایی، مولفههایی چون مولفة ثبوتی، سلوکی، اسلامی، شیعی، تحلیلی، گفتگوی تاویلی و ضابطهمندی میآیند.
خلاصه ماشینی:
اما ملاصدرا به این مهم توجه دارد و مباحث در سیستم وجودی او دگرگون می شود؛ چنان که در فلسفۀ او، مدارج و درکات انسانی فصل هفدهم آغاز و انجام مرتبط با وجود مطرح می گردد؛ به این بیان که او مقام رضا را از منظر وجودی، تبدل وجودی از وجود ظلمانی به وجود نورانی تلقی می کند؛ بنابر آنکه ملاصدرا بر پایۀ شبکۀ معرفتی که در آن نگرش وجودی، اتحاد عاقل و معقول و کثرت نوعی انسان مطرح است ، مدارج و درکات انسانی را به درون عمارت وجود انسان برده است و بر اساس آن مقام رضا را در نظام سازوار وجودی اش تحلیل می کند؛ رضا یعنی مشاهدە وجه حق در هر شی.
بنابراین ، نگرش وجودی در ارتباط با مؤلفۀ شهود، موجبات حضور جدی و گستردە معارف وحیانی به عنوان کشف اتم محمدی را در مقام داوری و گردآوری شبکۀ معرفتی ملاصدرا مهیا می کند و این امر بر غنا و تعالی فلسفۀ صدرایی می افزاید و حکیم مسلمانی چون ملاصدرا با مدد از عقل قابلی و فرقانی و به مثابۀ یک فیلسوف نه محدث یا اخباری درصدد برمی آید از معارف وحیانی نه در حد تأیید که به عنوان رکنی از شبکۀ معرفتی بهره گیرد.
٤ بنابراین ، طرح سفر های چهارگانه و ایمان به عنوان غایت حکمت نظری در بخش هدف و مقصد شبکۀ معرفتی وجودی و عرضۀ حرکت جوهری و وجودی در ساحت مبانی، هویتی سلوکی به فلسفۀ ملاصدرا داده است .