چکیده:
کارشناسان توسعه با بررسی نقش آفرینی دولت، بازار و جامعه مدنی در جریان توسعه، نقش دولت و بازار را در بسیاری از موارد ناموفق دانسته و نوبت را به جامعه مدنی داده اند تا نقش مردم و نهادهای محلی در توسعه آزموده شود. از این رو، تقویت سازمان ها و تشکل های اجتماع محور در تحقق توسعه مشارکتی مهم تلقی شده است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف شناخت ابعاد اثربخشی انجمن های اعتبار و پس انداز بر توسعه فضایی – کالبدی سکونتگاه های روستایی، 30 نفر از اعضای این انجمن ها را به شیوه گلوله برفی انتخاب و در طی مصاحبه نیمه ساختاریافته و مشاهده مستقیم داده های مورد نظر را گردآوری نموده است و آنها را به شیوه تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرائی تجزیه و تحلیل شده اند. داده های تحقیق شامل متن مصاحبه ها، به صورت واحدهای معنی تقسیم و سپس با فشرده سازی خلاصه شده اند. در نهایت با شیوه استقرائی طبقات فرعی استخراج و مضمون های اصلی از آنها انتزاع شده اند. تحلیل یافته ها نشان می دهد که انجمن ها از منظر کالبدی بر سرمایه های فیزیکی (مسکن، ارتباطات، تاسیسات روستایی) و سرمایه های طبیعی (حفظ محیط زیست، منابع آب، تنوع دام، مالکیت اراضی) سکونتگاه های روستایی و از منظر فضایی بر جریان آگاهی، جمعیت و پول سکونتگاه های روستایی تاثیرگذار بوده است. در مجموع نتایج نشان می دهد که این انجمن ها هرچند ماهیتا یک تشکل اجتماعی – اقتصادی اند؛ اما نمی توان از وجه فضایی – کالبدی آنها غافل بود. به نظر می رسد در صورت توانمندسازی این انجمن ها و استفاده از آنها حل مشکلات روستاها مفیدتر و سریع تر قابل حصول خواهد بود. همچنین، به پژوهشگران علاقه مند به مطالعه چنین تشکل هایی پیشنهاد می گردد با توجه ماهیت بومی و نداشتن (یا حداقل کم) مشابه های بیرونی اتخاذ رویکرد کیفی می تواند در این مسیر نتایج مفیدتری را در پی داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
"تحلیل اثربخشی تشکلهای محلی بر توسعه کالبدی – فضایی نواحی روستایی کوهستانی – جنگلی شهرستان بابل حمید جلالیان*، فرامرز بریمانی، وحید ریاحی، مرتضی مهرعلی تبار فیروزجایی دانشیار گروه جغرافیای انسانی دانشگاه خوارزمی استاد گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه مازندران دانشیار گروه جغرافیا انسانی، دانشگاه خوارزمی دانشجوی دوره دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی دانشگاه خوارزمی دریافت: 9/3/95 پذیرش: 27/6/96 Analysis of the Effectiveness of Local Organizations on Physical - Spatial Development Mountainous - Forest Rural Areas County of Babol Hamid Jalalian*, Faramarz Barimani, Vahid Riyahi, Morteza Mahralitabar Fiafouzjae Assosiate of Human Geography Department at Kharazmi University Professor of Geography and Urban Planning at Mazandaran University Assosiate of Human Geography Department at Kharazmi University PhD.
در این راستا، پژوهش حاضر با هدف شناخت ابعاد اثربخشی انجمنهای اعتبار و پسانداز بر توسعه فضایی – کالبدی سکونتگاههای روستایی، 30 نفر از اعضای این انجمنها را به شیوه گلوله برفی انتخاب و در طی مصاحبه نیمهساختاریافته و مشاهده مستقیم دادههای مورد نظر را گردآوری نموده است و آنها را به شیوۀ تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرائی تجزیه و تحلیل شدهاند.
از اینرو، با توجه به وجود ظرفیت و توان بومی اشاره شده در منطقه مورد مطالعه و اهمیت توسعه روستایی از رهگذر بهرهگیری از اجتماعات محلی، تحقیق حاضر در پی شناخت عملکرد فعلی این انجمنها و یافتن پاسخ این سؤال است که انجمنهای اعتبار و پسانداز در چه ابعادی بر توسعه کالبدی – فضایی سکونتگاههای روستایی مورد مطالعه تأثیرگذارند؟ با توجه به ماهیت پژوهش حاضر و بهرهگیری از رویکرد کیفی در پاسخگویی به سؤال پژوهش، نمیتوان به شکل قیاسی و با بهرهگیری از نظریه و مدل نظری خاصی به اهداف تحقیق دست یافت."