چکیده:
کد ژئوپلیتیک، مجموعه ای از پیش فرض های سیاسی- جغرافیایی مربوط به زیرساخت سیاست خارجی کشور ها معرفی کرده اند؛ به گونه ای که هر کشوری، کدهای متعدد و منحصربه فردی را دارد و معمولا بر اساس وزن ژئوپلیتیک و ماهیت اهدافش این کدها را عملیاتی و از آن ها بهره برداری می کند. هدف این مقاله رمزگشایی از کدهای ژئوپلیتیک عراق در تهاجم به ایران است. در واقع مقاله در پی پاسخ به این سوال است که مهمترین کدهای ژئوپلیتیک عراق در تهاجم به ایران کدامند؟ .در این نوشتار کدهای مفروض عراق بیشتر بر اساس ذهنیت دولت بعثی صدام مورد بررسی قرار گرفته است، که مبین هدف اصلی تهاجم عراق به ایران است. اغلب، جنگ ایران و عراق را ناشی از زیاده خواهی صدام در عهد نامه الجزایر دانستند، ولی به نظرمی رسد اختلافات مرزی بر سر اروند، یگانه عامل نزاع نیست. وقوع انقلاب در ایران شرایطی را پیش آورد تا صدام تصویر دلخواهش را از انقلاب ایران به کمک برخی از قدرت ها به دیگرا ن بقبولاند. وی موفق شد تا با بر انگیختن حس ناسیونالیسم اعراب آن ها را با خود همراه سازد. در حقیقت هدف اصلی صدام دستیابی به اهدافی- نظیر: دست یابی به قدرت اول منطقه ای، تصرف منابع انرژی خوزستان و ورود به خلیج فارس از طریق تسلط بر اروند (غلبه بر تنگناهای ژئوپلیتیک عراق) بودند که در حکم کدهای ژئوپلیتیک ترسیمی و مورد نظر صدام قابل طرح هستند. این پژوهش بر اساس ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی محسوب می شود. اطلاعات مورد نیاز به شیوه اسنادی و با مراجعه به منابع معتبر چون کتب، مقالات و گزارش های معتبر گردآوری شده است.
خلاصه ماشینی:
در این چارچوب - سیاست های ترغیبی، تشویقی، تنبیهی و ارعابی صدام حسین به شکل عنصر بازنمایی در طراحی کدهای ژئوپلیتیک مورد نظر عراق جهت توجیه حمله به ایران قابل تبیین اســـت .
واقعیت این است بیش از هر دلیلی، تنگناهای ژئوپلیتیک عراق در دسترسی به دریا (خلیج فارس ) از طریق تسـلط مطلق بر اروند رود، دسـتیابی به مناطق نفت خیز جنوب (خوزسـتان )، تفکر ام القرای جهان عرب و قدرت اول منطقه ای بودن در حکم اهداف اصلی صدام (کدهای ژئوپلیتیک وی) و دولت وقت عراق قابل تبیین اند.
اجمالا، کســب جایگاه برتر منطقه ای با وجود انقلاب در ایران و انزوای مصــر به ســبب امضــاء کمپ دیوید؛ غلبه بر چالش های ژئوپلیتیک با تصــرف اروند جهت دســترســی به خلیج فارس و الحاق اســتان نفت خیز خوزستان سه کد ژئوپلیتیک (برنامه تصویری و ذهنی صدام و رژیم بعث ) مورد بحث ، در تهاجم به ایران بوده است .
رژیم شـاهنشـاهی ایران سرنگون شده و رقیب هژمون عراق از بین رفته بود، لذا فرصت مناسبی برای عراق فراهم آمد تا این کشور در جهت منافع خویش ، جنگی ســخت را آغاز نماید ( Law Office of Ministry of Foreign (٧٨ :١٩٨٢ ,Affairs؛ تا ضمن دفع خطر احتمالی از ناحیه انقلاب شیعی ایران ، هژمون خود را در منطقه به خوبی تثبیت کند.
An analysis of the geopolitics of Iran and Iraq, Tehran: Institute for Political and International Studies; Ministry of Foreign Affairs Publication.