چکیده:
آهنگری در سنندج و حومه زمانی رونق قابل توجهی داشته و علاوه بر تامین مایحتاج مردم در شهرهای سنندج و دیواندره بعضی از محصولات این صنعت را به خارج از استان صادر می کرده است. این صنعت دارای ساختار،فرایند و مفاهیم و اصطلاحات خاصی بوده که با ورود صنعت و توسعه برون زا دچار چالش و افت شده است به نوعی که امروزه عده بسیار کمی از مردم در این حرفه مشغول کار هستند و بسیاری از این مفاهیم و کلمات به عنوان عنصر فرهنگی در حال از بین رفتن هستند. هدف این تحقیق بررسی ساختار، فرایند، مفاهیم و تولیدات آهنگری در نیم قرن گذشته در شهرستان سنندج است. روش تحقیق میدانی و تکنیک جمع آوری داده ها مصاحبه با آهنگران و خانواده آن ها در سنندج و حومه بوده است. یافته نشان می دهد که زمانی آهنگری در این شهر مورد حمایت و توجه مردم و حاکمان وقت بوده و مایحتاج زندگی افراد را در شهر و روستای اطراف تامین می کرده است و تولیدات خاصی در میخ و خنجر و جاقو سازی و قفل سازی داشته است. توجه به صنایع بومی و به روزکردن آن می تواند زمینه توسعه درون زا را تقویت کند.
خلاصه ماشینی:
استادکاران چلنگری که مهارت خاصی در شناخت نوع فولاد داشتند برای گداختن فلز از ابزارآلات فولادی که سوراخکردن آنها سخت و دشوار بود از تاپاله استفاده میکردند.
آنها برای این منظور در میدان آهنگران کوره بزرگی را کار میگذاشتند سپس با استفاده از بندهای چرمی سندان را از تنه کنده در آورده و در کوره قرار میدادند.
اما کوره چلنگرها که برای چاقوسازی و وسایل کوچکتر مورد استفاده قرار میگرفت به حدی کوچک بود که استادکاران میتوانستند به صورت نشسته با آن کار کنند و اندازه آن در حدود یک هشتم کوره بزرگکاران بود.
بخش صاف سندان دارای دو سوراخ بود که روی یکی از آنان مهره گذاشته و برای سوراخکردن وسایل مورد استفاده قرار میگرفت.
کار با این انبانه مشکلتر از نوع چرمی بود اما هوای بیشتری را وارد کوره میکرد و طول عمر بیشتری داشت، که از طرف چلنگرهای سنندج مورد استقبال قرار گرفت.
اگر یک وسیله لازم بود ثابت نگه داشتهشود و در هنگام اینسو به آنسوکردن استاد به راحتی بتواند روی آن کار کند از این انبر استفاده میشد.
بعدها فسان مصنوعی از جاهای دیگر وارد میشد و بیشتر مورد استفاده برای تیزکردن داس گیاهچیدن بود به نوعی که کشاورز با دست راست فسان را گرفته و در حالی که دسته داس گیاهچین را بر زمین گذاشته، تیغه آن را با دست چپ میگرفت و در حالت ایستاده با فسان تیغ را تیز میکرد.