چکیده:
انتخاب مکان مناسب برای فعالیت خاصی در سطح شهر یکی از تصمیمات مهم در جهت برنامه ریزی مناسب شهر و ساماندهی فضایی آن می باشد. از میان کاربری های گوناگون در شهر، مسجد به عنوان مکانی مقدس و مذهبی و پیوند دهنده روابط مذهبی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در شهر می باشد که تاثیر به سزایی در دیگر کاربری های شهری و کارکرد آن و در نهایت در توسعه شهری دارد. در این پژوهش با تاکید بر روش های آمار فضایی با استفاده از نرم افزار ArcGIS به بررسی الگوی فضایی محدوده پرداخته شده است و از روش های مختلف آمار فضایی از جمله تحلیل خوشه بندی، تحلیل میانگین مرکزی، فاصله استاندارد و تحلیل لکه های داغ استفاده شد؛ همچنین، با مشاهده نقشه ها و اطلاعات به دست آمده از این تحلیل ها در می یابیم که قسمت مرکزی محدوده پژوهش از تمرکز بالای جمعیت مکلفین و همچنین تعداد مساجد بیشتری نسبت به مناطق دیگر بر خوردار است. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که قسمت های شرق و غرب محدوده از اولویت بیشتری برای ساخت و مکان گزینی مسجد برخوردار باشد و در عین حال حریم قانونی و عملکردی مساجد پیرامون نیز در نظر گرفته و حفظ شود. در نظر گرفتن مسیرهای مواصلاتی به مساجد فعلی و مساجدی که قرار است پیش بینی و احداث شوند از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد که می بایست برنامه ریز این مهم را از اولویت های اصلی در امر مکان گزینی مد نظر قرار دهد.
Selection of suitable location at city for special work is a main topic for program civil program and spatial organization. Between different locations at cities, mosque is a holy and religious location that connect religious and cultural and social and economic relations together at city that has main effect on the other civil usages and their benefits that totally for civil development. The study survived to location’s spatial pattern by GIS software based on methods of spatial statistics and was used different methods of spatial statistics such analysis dendrogram, central mean, standard distance and hot spots. Also, by looking at the maps and information obtained from these analyzes, we find that the central part of the research boundary is the concentration of the population and the number of mosques more than the other areas. The results of this research show that the eastern and western parts of the area have the highest priority for the construction and placement of the mosque, while the legal and functional scope of the surrounding mosques is also considered and maintained. It is important to take into account the routes to the current mosques and the mosques to be foreseen and to be built, which should be considered by the planner as one of the main priorities in the field of placement.
خلاصه ماشینی:
تحلیل فضایی- کالبدی مساجد بر اساس جمعیت مکلفین (مطالعۀ موردی: شهر گرگان) 1 دکتر اسماعیل شاهکویی 2 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران جواد سمیعی دانشجوی کارشناسی ارشد رشتۀ جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران ابوالفضل احمدی کارشناس رشتۀ جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران چکیده انتخاب مکان مناسب برای فعالیت خاصی در سطح شهر یکی از تصمیمات مهم در جهت برنامهریزی مناسب شهر و ساماندهی فضایی آن میباشد.
در این پژوهش با تأکید بر روشهای آمار فضایی با استفاده از نرمافزار GIS Arc به بررسی الگوی فضایی محدوده پرداخته شدهاست و از روشهای مختلف آمار فضایی از جمله تحلیل خوشهبندی، تحلیل میانگین مرکزی، فاصلۀ استاندارد و تحلیل لکههایداغ استفاده شد؛ همچنین، با مشاهدۀ نقشهها و اطلاعات بهدست آمده از این تحلیلها در مییابیم که قسمت مرکزی محدودۀ پژوهش از تمرکز بالای جمعیت مکلفین و همچنین تعداد مساجد بیشتری نسبت به مناطق دیگر برخوردار است.
نتیجۀ این تحقیق نشان میدهد که قسمتهای شرق و غرب محدوده از اولویت بیشتری برای ساخت و مکانگزینی مسجد برخوردار باشد و در عین حال حریم قانونی و عملکردی مساجد پیرامون نیز در نظر گرفته و حفظ شود.
به تصویر صفحه مراجعه شودشکل 3- نقشۀ راههای اصلی محدوده تحلیل خوشهای فضایی چند فاصلهای با استفاده از این ابزار تحلیلی مشخص میشود که وضعیت خوشهبندی مساجد در فضا و در فواصل مختلف جغرافیایی چگونه است.
با مقایسۀ دایرۀ استاندارد مساجد و جمعیت توزیع نرمال مشترک (نقاط قرمز رنگ) در محدوده مشخص میشود و مناطق پیرامون و خارج از این دوایر دارای تأکید و اولویت بیشتری برای احداث مسجد میباشد.