چکیده:
از مباحث مهم عرفان اسلامی، جلاء و استجلاء و کمال آنها هست. حق متعال چون کامل مطلق و دائم الفیض است عالم از او متجلی می شود و او در اشیاء ظهور می کند، ظهور حق در اشیاء را «جلاء» گویند و شهود حق خود را در غیر(آفریدگانش=مظاهرش) را استجلاء می گویند. کمال این امر در موطن انسان کامل متجلی می گردد. بعد از ابن عربی اولین عارفی که به تفصیل به این موضوع پرداخته و تبیین نموده است ، ابن فناری می باشد، حضرت امام خمینی (ره) نیز نظرات متفاوت خود را بر آرای ابن فناری ارائه نمودند، که حاصل بررسی این سه دیدگاه بهانه نوشتن این مقاله شکل گرفته است.
One of the most significant and beauteous topics in Islamic Mysticism is “Jala “ and “Estejla “ and their perfection. With Ibn Araby brilliance, despite his conciseness, these two terms had been studying by the gnostics, God is the knower of own and sees himself in himself without any requirement to the others, and[while] be immersed in his perfection of glory. However since he is absolute perfection and constantly emanation, the universe is theophany of him and he has outwardness in objects. The outwardness of God in things is named “Jala”. as that, God sees himself in himself, he tends also to see himself in others, therefore he creats universe until he observes himself in manifestations, that is named “Estejla” . Estejla completely is appeared in anthropos teleios(perfect man) abode. After Ibn Araby the first mystic that deal with and explain this topic, was “Ibn fnary”. He investigated them in several part of “Mesbah Al’ons”. Imam khomeiny wrote several valuable interpretation that detail and explain Ibn fenary ‘s viewpoints in his book. So , because of importance of Imam’s special look and interpretation, this article has been formed.
خلاصه ماشینی:
امام خمینی (قیصری،1371، 323 حاشیه) اهمیت جایگاه جلاء و استجلاء جلاء و استجلاء از جهتی همه تعین های حقانی وخلقی را پوشش می دهند، جلاء؛ عبارت است از ظهور و جلوه ذات خداوند متعال برای خودش و در خودش و به بیان دیگر آن گاه که حق تعالی بدون استفاده از تعین های خلقی به تماشای ذات خود نشیند، جلاء روی داده است و طبیعی است که این حقیقت در دو تعین اول و ثانی اتفاق می افتد و به همین لحاظ به هر یک از تعین های حقی- یعنی تعین اول و ثانی، مرتبه یا تعین جلالی گفته می شود.
این مطلب را جناب ابن فناری ابتدای در فصل نهم از تمهید جملی کتاب مستطاب مصباح الانس (ابن فناری،1363،ص47) با استفاده از سخن شیخ در ذیل آیه 56 ذاریات (ابن عربی،1427،ج2،ص272) ذکر و می نویسد که: کمال جلاء همان کمال ظهور حق متعال در انسان کامل است، و کمال استجلاء عبارت است از جمع حق متعال بین شهود خودش به خودش درخودش و در آن چه که از وی ممتاز و جدا است.
(امام خمینی،1410، ص252) همانطوری که مشاهده شد امام خمینی با تخصیص تعریف جناب ابن فناری خواست بگوید که اولا تجلی الهی فقط به واسطه اسم جامع و کل شئون تنها در موطن اسم جامع امکان دارد(امام خمینی،1387،ص215) در نتیجه حضرت امام(ره) بر این باور هست که؛ صرف آن که حق سبحانه خود را در ذات خود، با آینه ذات خویش مشاهده نماید و در عین حال، خود را در غیر ذات خودش نیز شهود کند، استجلاء کامل محسوب نمی شود، بلکه استجلاء کامل آن است که حق سبحانه خود را با اسم جامع و در آینه تمام نما، یعنی انسان کامل، مشاهده کند.
m, Mula,Tehran1374 ……………, Mesbah Al-ouns ,edition: Naeiji.