چکیده:
در بین اساطیر ملل مختلف جهان، پیدایش انسان و چگونگی آن تنوّع زیادی دارد؛ با این همه، عناصر مشترک فراوانی نیز در آنها یافت میشوند. در این پژوهش سعی شده است با مطالعه متون و اسناد کتابخانهای و چینش و پردازش آنها به شیوة توصیفیتحلیلی، فلسفة آفرینش آدمی در باورهای ادیان و اساطیر ایرانی، مانوی و میانرودانی، توصیف و تبیین شود و وجود تشابه و افتراق بین آنها بهگونهای تطبیقی و با تاکید بر چرایی این تفاوت در نگرش به خلقت انسان، براساس منابع دست اول تاریخی بررسی شوند؛ بنابراین با توجه به چنین مسائل و بر مبنای فرضیه ارتباط پیدایی و تکوین اسطوره با شکل زندگی انسان در دورههای مختلف، مردم هر تمدن و فرهنگی براساس موقعیت و شرایط زیستی خویش، نگرش مختلفی به خلقت انسان مییابند؛ بهگونهایکه برخی پیدایش خویش و جهان مادی را به دیدة مطلوب نگریستند و درمقابل آن، ملل و اقوامی که با مشقت دمخور بودند، آشفتگی زیستی خود را به مبدا نخستین مربوط ساختند و هدف از خلقت خویش را بیگاری برای خدایان و طرح دیوان قلمداد کردند.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش سعی شده است با مطالعه متون و اسناد کتابخانهای و چینش و پردازش آنها به شیوة توصیفیتحلیلی، فلسفة آفرینش آدمی در باورهای ادیان و اساطیر ایرانی، مانوی و میانرودانی، توصیف و تبیین شود و وجود تشابه و افتراق بین آنها بهگونهای تطبیقی و با تاکید بر چرایی این تفاوت در نگرش به خلقت انسان، براساس منابع دست اول تاریخی بررسی شوند؛ بنابراین با توجه به چنین مسائل و بر مبنای فرضیه ارتباط پیدایی و تکوین اسطوره با شکل زندگی انسان در دورههای مختلف، مردم هر تمدن و فرهنگی براساس موقعیت و شرایط زیستی خویش، نگرش مختلفی به خلقت انسان مییابند؛ بهگونهایکه برخی پیدایش خویش و جهان مادی را به دیدة مطلوب نگریستند و درمقابل آن، ملل و اقوامی که با مشقت دمخور بودند، آشفتگی زیستی خود را به مبدا نخستین مربوط ساختند و هدف از خلقت خویش را بیگاری برای خدایان و طرح دیوان قلمداد کردند.
بر این اساس، قصد ما پاسخ بدین مسئلة دشوار نیست؛ بلکه بیشتر قصد بر آن است که دریابیم بهطور ویژه نخستین تمدنها و ادیان میانرودانی (سومر و بابل) و ایرانی (مزدیسنی، مانوی و زروانی) که برخی پیدایش و نشر اساطیر خاستگاهی را بدان متعلق و مربوط میدانند، دربارة آفرینش جهان مادی و انسانها چگونه میاندیشیدند و مردمان این سرزمینها چه فلسفهای بر پیدایش و خلق خویش و دیگر موجودات قائل بودند و سرانجام چه اشتراکات و تمایزاتی بین این اساطیر یافت میشود و چرا تفاوتهای بارز و نگرشهای متفاوت و گاه متضادی دربارة چگونگی و فلسفة خلقت انسان در این ادیان که همجوار یکدیگر میزیستند، وجود دارد.