چکیده:
قالب غزل از دیرباز با تعریفی مشخص و شکلی ثابت در ادب فارسی درخشیده است؛ بر بنیاد این تعریف؛ غزل، قالبی است که مصرع اول هر بیت با مصرع های زوج هم قافیه اند. در روزگار معاصر و همزمان با رواج شعر نو نیمایی تلاش ها برای تحول در عرصه ی قالب های کهن و از جمله غزل شروع شد. این نوآوری ها عمدتا برای پویایی این قالب ها و متناسب ساختن آن ها با نبض تحولات زمانه رخ داد. یکی از جریان های مهم و اصیل در حوزه ی غزل، جریان غزل نو است که حدود نیم قرن است که در فضای ادبی کشور حضور دارد. در این سال ها هم در حوزه ی محتوا و هم فرم شاهد تحولات قابل توجهی در عرصه ی غزل بوده ایم. در این پژوهش با تکیه بر تحولات فرمی، سعی در تبیین و تشریح گونه های نوآوری در فرم ظاهری غزل داریم. گرچه تحولات این حوزه بسیار است، اما یافته های این پژوهش نشان می دهد که مهم ترین آن ها عبارتند از: 1. تغییر در شکل نوشتاری و نظام سطربندی غزل (سطربندی نیمایی). 2. شکل گیری غزل نیمایی. 3. دیداری کردن غزل (کانکریت نویسی) یا القای تصویری معنا 4. به هم چسباندن ابیات هم معنا در غزل 5. آمیختگی با دیگر قالب ها 6. زیر هم نویسی یا نگارش ستونی ابیات. 7. آوردن دو مصرع در یک بیت 8. بهره گیری از علائم سجاوندی در پیکره ی غزل. 9. تقسیم غزل به چند بخش. 10. پایان بندی متفاوت در غزل. این مقاله پژوهشی است در واکاوی این شگردها، اهداف زیباشناختی و ارائه نمونه ها و تحلیل هایی پیرامون آن ها و در نهایت بحثی مختصر پیرامون آسیب شناسی این شگردها.
From past till now the formation of the ghazal have a constant form and defintions and glint in the persian literature. According to this definitions, ghazal is a form that the first hemistich have a same rime with even hemistich. in this period and simulataneously with popularity of the nimas new poetry efforts began to evolve into the field of a ancient forms including ghazal. This innovations mainly occur for dynamics of these formation and their adaptation to the changes with time. One of the most important and original course in the ghazal course is the new ghazal field that there is in the country in a literary atoosphere In this years we have seen a lot of changes in the field of content and form in ghazal. In this research basd on form transformations we try to describe the types of innovation in the form of the appearance of ghazal but the finding of this study show that the most important of them are: 1.change in the form of writing and the system of ghazal lineage. 2. Nimas ghazal formation. 3. Take ghazal visitingly. 4. Put the synonym beyt together. 5. Blending with other formation. 6.Writing the beyt regulary, 7. Bring two hemistich in one beyt, 8. Use of punctuation makes in the frame of the ghazal, 9. Divide the ghazal into several part, Finishing in ghazal technique, This is a research article to survey this techniques, aesthetic and provide examples and analyzes around them and finally a brief discussion a bout the pathology of this techniques. Different.
خلاصه ماشینی:
برخی محققان این گونه دستکاری در شکل نوشتاری غزل را «غزل نیمایی» نام نهادهاند که نادرست است؛ زیرا در شعر نیمایی، طول مصراعها از لحاظ وزن و ارکان عروضی متفاوت است و جایگاه قافیه نیز بسته به نظر شاعر و ضرورت شعر تغییر میکند؛ اما در این شیوه از نگارش غزل، فقط شکل ظاهری مصراعها با توجه به خوانش مورد نظر شاعر نوشته میشود و اگر مجددا مصراعها را به همان شیوة مرسوم غزل مرتب کنیم، وزن و قافیة هر مصراع درست به همان ریخت مرسوم غزل تبدیل میشود (ر.
تغییر در شکل نوشتاری برای برجستهسازی و تأکید بر یک کلمه یا جمله در این شگرد، شاعر اکثر ابیات غزل را بهشکل مرسوم و سنتی غزل مینویسد؛ اما یک یا دو بیت از آن را با ریختنویسی جدید به نگارش درمیآورد تا مفهوم مورد نظر خود را با تأکید بیشتری به مخاطب انتقال دهد.
شده است مثنوی غربت آخرین اثرم صدام کن که به آنی سفر تمام شود و بشنویم: تو را در همیشه منتظرم (بهمنی، 1388: 56) در بیت زیر نیز جملة «بدون تو خالیام» را برای برجسته کردن مفهوم، در سطری جدا نوشته است: من که به رستخیز زبان وا نمیکنم فریاد میشوم که: بدون تو خالیام (همان، 24) در این غزل هم، شاعر با بهرهگیری از تمهیدات گفتوگونویسی در داستان، عبارت «تمام شد» را در سطری مجزا آورده است تا نقش القایی آن هرچه بیشتر خود را نشان دهد: - تمام شد.