چکیده:
هدف این مقاله، شناسایی فرصتها و تهدیدهای تربیت دینی و اخلاقی برنامه فلسفه برای کودکان براساس اهداف تعلیم و تربیت اسلامی است. برای این هدف از روش توصیفی−تحلیلی با رویکرد تحلیل متن استفاده شده است. جامعه این پژوهش، دربرگیرنده دو حوزه منابع علمی مرتبط با موضوع و اسناد بالادستی حوزه تعلیم و تربیت، بهویژه سند ملی آموزش و پرورش و صاحبنظران و متخصصان مرتبط با حوزه پژوهش بوده و روش نمونهگیری هدفمند بهکاربرده شده است. برای اعتباریابی یافتهها، براساس نتایج تحلیل متن انجامشده، پرسشنامهای تنظیم و در اختیار صاحبنظران و متخصصان مرتبط با حوزه پژوهش قرار گرفت.
یافتهها نشان میدهد که فرصتهای برنامه فلسفه برای کودکان در ساحت تربیت دینی و اخلاقی شامل تقویت روحیه حقیقتجویی و آزادمنشی، تدارک فرصت شناخت، توسعه تواناییهای فردی، تقویت پویاییهای فردی و پرورش درک اخلاقی است. تهدیدهای این برنامه در ساحتهای یادشده، شامل اشاعه تردیدگرایی، گرایش به غلبه تفکر و ضعف در پایبندی به اخلاق در همه امور میشود که توجه به این فرصتها و تهدیدها، سیاستگذاران و برنامهریزان نظام آموزشی کشور را در گرفتن رویکردی هوشمندانه برای اجرای برنامه فلسفه برای کودکان یاری میکند.
The present article aims at identifying the opportunities and threats of religious and moral education in the philosophical curriculum for children based on the goals of Islamic education and training. To do so, we used descriptive-analytical method with the approach of text analysis. The research domain includes the scientific sources related to the subject and the high documents in the realm of education and training, especially the National Document of Education as well as the opinions of the experts and authorities in the field of research; we used purposeful sampling method for the research. To evaluate the findings, we prepared a questionnaire based on the text analysis and handed it out among the authorities and experts specialized in the sphere of research.
The findings show that the opportunities in philosophical curriculum for children in the realm of religious and moral education including reinforcement of willingness to seek truth and liberality, preparing the ground for knowing, developing individual abilities, reinforcing individual dynamism and nurturing moral perception. The threats in that curriculum in the abovementioned spheres include diffusion of skepticism, leaning towards dominance of thinking and weakness in commitment to morality in all affairs. Considering these opportunities and threats assists the policy-makers and programmers of the educational system of our country to take an intelligent approach to properly exert the philosophical curriculum for children.
خلاصه ماشینی:
جفری کین، یکی از پژوهشگران برجسته حوزه تفکر انتقادی بهعنوان یک منتقد، برنامه فلسفه برای کودکان را «تحقیق به انحراف رفته لیپمن» مینامد و معتقد است: این برنامه به دلیل تأکید بیش از اندازه بر مهارتها و فرایندهای پژوهشی، از جریانهای اخلاقی غفلت کرده، همچنین عدم انسجام این برنامه موجب فاصله گرفتن آن از اهداف اساسی خود یعنی آموزش فلسفه یا دانش روابط میان پدیدهها و رخدادها میشود.
این اهداف که ملاک داوری و برشمردن فرصتها و تهدیدهای برنامه فلسفه برای کودکان در این پژوهش قرار گرفتهاند، عبارتاند از: هدف اول: انتخاب و همراهی آزادانه و آگاهانه دین حق (بهعنوان آیین زندگی و مبناى نظام معیار) براى تکیه به آن جهت تکوین و تعالی هویت خود؛ • هدف دوم: تلاش مداوم برای ارتقای ابعاد معنوی وجودی خویش از طریق ارتباط با خدا )پرستش و پایبندی به احکام عبادی(؛ • هدف سوم: خودشناسی برای پاسخ به نیازها، محدودیتها و توسعه ظرفیت وجودی خویش از طریق درک و اصلاح موقعیت خود براساس نظام معیار؛ • هدف چهارم: تلاش پیوسته برای خودسازی براساس نظام معیار با روش مهار غرایز طبیعی، تعدیل عواطف و تقویت اراده و خویشتنداری، حفظ کرامت و عزت نفس؛ • هدف پنجم: حضور مؤثر و سازنده در تمام شئون زندگی با همراهی عملی به نظام معیار (پایبندی عملی به احکام و ارزشهای دینی و رعایت اصول و آداب اخلاقی در زندگی روزمره).