چکیده:
هنر گچ بری، از هنرهای تزئینی معماری بناهای ایران است که از دیرباز زینت بخش بسیاری از کاخ ها و بناهای قبل از اسلام بوده است. از نقوش ناب در گچبری ایرانی می توان به نقوش گیاهی اشاره کرد. که در کاخ های ساسانی نمونه های متنوعی از آن به چشم می خورد. این نقوش در گچبری ها، نقوش چکیده نگاری شده ای از طبیعت اند و اشکال متنوعی را در بر می گیرند که عبارتند از نقوش: نخل، انگور، انار، گل نیلوفر آبی و گل چند پر است. نقش برجسته های ساسانی از گچ ساخته شده است و نقش مهمی در هنر تزیینی داشته و روی دیوارهای آجری و دیوارهایی که با قلوه سنگ ساخته می شده را می پوشانیده است. گچ ها را به صورت پلاک های قالبی و کنده کاری شده در تزیین بناهای سلطنتی به کار می بردند و در آنها از نقوش مختلف گیاهی، هندسی، نمادین و غیره استفاده می کردند. در پیکر تراشی سنگی ساسانی از نقش برجسته های بزرگ و با عظمت سنگی، در سی و دو نقش برجسته، خلاصه شده که اکثر آنها در فارس قرار دارد. نقوش برجسته در سیراف متعلق به دوره ساسانی می باشد که در آن نمونه های متنوعی از نقوش گیاهی دیده شده است. با توجه به نقوش برجسته سیراف این سوال ها مطرح می شود:
از چه نقوش گیاهی در نقشبرجسته های سیراف استفاده شده است؟
آیا نقوش گیاهی سیراف با نقوش گیاهی دیگر دوره ساسانی شباهت دارد؟
هدف از نوشتن این مقاله، مطالعه نقشمایه های گیاهی نقش برجسته های سیراف در دوره ی ساسانی می باشد. در این مقاله نتیجه گرفته می شود، نقش برجسته های سیراف، جنبه نمادین داشته و بر جنبه تزیینی آن، نیز تاکید شده است. روش تحقیق به کار گرفته شده، تاریخی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، از نوع اسنادی و کتابخانه ای است.
stucco art is one of decorative arts in Iran building architecture decorated most parts of pre-Islamic palaces and buildings. One of unique Iranian stucco is plants patterns, plenty of them were found in Sassanid palaces. These patterns in stucco are abstract patterns of nature and consist of various forms like palm, grape, pomegranate, lotus, and multilateral flower. Sassanid in relief motifs were made of gyps, And play significant role in decorative art and cover brick walls and rubble walls. Gyps were worked as cubic plaque and carving in monarch building decorations in which it was used various plants, Geometric, Symbolic and etc. In Sassanid rock sculpture it was used large in relief motifs with huge stone form in 32 in relief motifs most of them located in Fars. Siraf in relief motifs belong to Sassanid era in which various samples of plant patterns had seen clearly. Due to Siraf motifs following questions raised:
What plant patterns were used in Siraf in relief motifs?
Is there any similarity between Siraf plant patterns with other plant patterns of Sassanid era?
This research aims to study Siraf motifs plant patterns in Sassanid era. It was concluded that Siraf motifs are symbolic forms and also it was emphasized on its decorative aspects. This is an analytic- historical research and data gathered in documentary-library method.