چکیده:
پرسش از منشأ دین از پرسشهای انسان مدرن محسوب میشود و مانند بسیاری از بحثهای نوپدید دیگر، حاصل گذار انسان از سنت به مدرنیته است. این بحث با زمینههای دانشی دیگری و از جمله روانشناسی دین، جامعهشناسی دین، مردمشناسی و نیز تاریخ ادیان مرتبط است. تبیین یونگ از منشأ دین در فضای غرب و تبیین استاد مطهری از این مسئله در فضای اسلامی، از تبیینهای مشهور در این زمینه هستند. تبیین یونگ با استفاده از مفهوم ناخودآگاه در روانکاوی و تبیین استاد مطهری با استفاده از مفهوم فطرت در فضای اندیشۀ اسلامی است. عمومیت و شمول کهنالگوها و فطریات، در ناخودآگاه قرار داشتن کهنالگوها و بالقوه بودن فطریات، بروز و ظهور کهنالگوها در شرایط خاصی مانند خواب و بروز و ظهور فطریات در حالات خاصی مانند ابتلا به خطرات، از اهم اشتراکهای نظریات این دو اندیشمند است.
The question of origin of religion raised in modern times and like many other novel issues stemed from transition to modernity . this topic is related with so many other sciences like psychology of religion and sociology of religion , anthropology and religions . explanation of Jung and Motahhari are from the most well - known ones . The former employed the psychological concept of unconscious and latter borrowed innateness from islamic thought .
Generality of archetypes and innateness , unconsciousness of archetypes and potentiality of innate ideas and inclinations and occationalitiy of both , are similarties in two doctrines.
خلاصه ماشینی:
دانشيار گروه فلسفه و کلام اسلامي ؛ دانشگاه امام صادق (ع )؛ تهران ؛ ايران (تاريخ دريافت : ٩٥/٠٧/٠٦؛ تاريخ پذيرش : ٩٦/١٠/٢٣) چکيده پرسش از منشأ دين از پرسش هاي انسان مدرن محسوب مي شود و مانند بسياري از بحث هـاي نوپديـد ديگـر، حاصـل گذار انسان از سنت به مدرنيته است .
تبيين يونگ از منشأ دين در فضاي غرب و تبيين استاد مطهري از ايـن مسئله در فضاي اسلامي ، از تبيين هاي مشهور در اين زمينـه هسـتند.
نظريات تکامل گرا: مبناي اين نظريات لحاظ منشأ غيرالهي براي اديان و تدين اسـت و از ميان مجموعه هاي اديان ، يکي را به عنوان پاية اديان ديگر معرفي مي کنند، مانند توتميسـم (Totemism) در تبيين فرويد و ديگر اديان را تطورات بعدي همين دين پايه لحاظ مي کننـد (هميلتون ، ١٣٧٧: ٢٣١).
مثلا از نظر متکلمان و فيلسوفان مسلمان ، منشأ و علت فاعلي ديـن ، همـان ارادٔە الهي است که در قالب وحي به انبيا و رسولان خود الهام کرد و آنان نيز به مردم ابلاغ کردند؛ اما گرايش به دين شايد يک بحث روانشناسي يـا جامعـه شناسـي يـا فلسـفي باشـد (جوادي آملي ، ١٣٨٢: ٣٧ و ٤٧).
وي بيان مي کند که منکران دين در مقام بحث از منشأ دين ، بنا را بر ايـن مـي گذارنـد کـه دينـداري نيازمند دليل است چون انسان نسبت به دينداري و بي ديني علي السـويه و لااقتضـاء اسـت .