چکیده:
تصمیم گیری در علم مدیریت جزء لاینفک است به گونهای که برخی آن را برابر با علم مدیریت دانستهاند. در مکاتب مختلف مدیریتی این عمل بر اساس گونهای از مصلحتاندیشی و به طریق عکس همین مصلحتاندیشی، برای دوری از ضرر است. یکی از مشکلات این مسیر، عدم وجود معنای صحیحی از مصلحت و ضرراست. در مکاتب مدیریتی اینگونه از مصلحتاندیشی برخاسته از نگرش مادی آنها به انسان، علم و هستی است. لذا در فرآیند تصمیمگیری سازمانها، تصمیماتی غیرمتناسب با حقیقت وجودی انسان گرفته میشود که هرچند ظاهراً خیر او را در پی دارد امّا بدون توجه به بعد معنوی انسان است که اگر توجّهی حقیقی به حقیقت خلقت شود، روشن است که مصالح دنیوی انسان را نیز در پی نخواهد داشت. اسلام بر خلاف اندیشههای غربی انسان را دارای دو بعد مادی و معنوی میداند. مصالح و ضرر او نیز در این دو بعد معنا میشود و تصمیمگیری باید ناظر به این دو بعد باشد. این مقاله درصدد بیان تصمیمگیری مطلوب از منظر اسلام است و تصمیمی را مطلوب میشمارد که کاملاً با محوریت بعد معنوی انسان صورت گیرد؛ چراکه فقط در این صورت است که بعد مادی و مصالح مادی او نیز محقق میشود. چون اسلام خیرهای مادی را زائیده شده از خیرهای معنوی می داند، تنها در صورتی تصمیم صحیحی اخذ شده که با محوریت بعد معنوی صورت گرفته باشد و تنها در این صورت است که مصالح سه سطح فرد و سازمان و جامعه در دو بعد مادی و معنوی با یکدیگر تزاحم و تناقض نخواهند داشت.
The decision is inherent in management science. some consider it the same as knowledge management. Different schools of management in this action are done on the basis of expediency to avoid any harm. One of the biggest problems in this direction, there is no true sense of expediency and losses on the thought. Management schools of thought born in the West, so the policy arising from the materialist conception of man, science and the universe. So in the process of decision-making organizations, decisions are disproportionate to the reality of being human that although it is apparently provides material benefits. But if we pay attention to the spiritual dimension of humans and the truth of creation, it is clear that man's worldly is not provided.This article describes the correct decisions Islam. And a decision favorable to the spiritual aspect of human-oriented, mixed with the material because the material and the material he provided.
خلاصه ماشینی:
در مکاتب مدیریتی برآمده از اندیشۀ غرب، اینگونه از مصلحتاندیشی بر پایۀ نگرش مادی آنان به انسان، علم و هستی است؛ از اینرو در فرایند تصمیمگیری سازمانهای خود، تصمیمهایی غیرمتناسب با حقیقت وجودی انسان و متعلقاتش گرفته میشود که هرچند در ظاهر خیر دنیای او را در پی دارد؛ امّا بدون توجه به بعد معنوی انسان است که اگر توجّهی حقیقی به حقیقت خلقت شود، روشن خواهد شد که مصالح دنیوی انسان را نیز در پی نخواهد داشت.
نمودار مصلحت در تصمیمگیری در سه بعد فرد، سازمان و جامعه براساس قاعدۀ لاضرر آنچه که در فرایند یا مقولۀ تصمیمگیری در علم مدیریت مهم است و باید به آن مقوله توجه ویژه شود، این است که به هنگام فرایند تصمیمگیری باید مصلحت از نگاه اسلام و یا به عبارت روشنتر مصلحت الهی محقق گردد و تصمیمگیری مصلحتی براساس مصلحت مدنظر اسلام در سازمان، تصمیمگیریای خواهد بود که در پرتو آن، هر دو بعد معنوی و مادی براساس آن متضرر نشود.
نکتهای که باید در این نمودار به آن توجه کرد این است که در هر سه سطح براساس هر تصمیمی که در سازمان اخذ میشود، 4 حالت احتمال وجود دارد که عبارتند از: در بعد مادی: متضرر بشود/ متضرر نشود (براساس مصلحت الهی و اسلامی عمل شده باشد).
بنابراین طبق قاعدۀ لاضرر در میراث عقلی اسلامی، تصمیمی در مدیریت مطلوب است که ابتدائاً متوجه ضرر معنوی باشد و برای دوری از آن صورت گیرد و آنگاه است که ضرر مادی نیز از فرد و سازمان و جامعه دور خواهد شد.