چکیده:
زبانهای ایرانی را از دیرباز به سه گروه ایرانی باستان، ایرانی میانه و ایرانی نو طبقه بندی کرده اند. این تقسیم بندی صرفا بدلیل سهولت تجزیه و تحلیل زبانهای مذکور است. زبانهای ایرانی باستان مربوط به دورة مادها و هخامنشیان و زبانهای ایرانی منسوب به عصر اشکانیان و ساسانیان است. زبانهای ایرانی نو را متعلق به دورة اسلامی تا امروز میدانند. نوشتار حاضر با روش توصیفی، نگاهی کوتاه به زبانهای ایرانی و شاخه های آن، آنها را مهمترین عامل همبستگی میان اقوام ایرانی میداند.
خلاصه ماشینی:
کليدواژگان زبان ؛ بستگي ؛ اتحاد؛ ايراني ؛ باستان ؛ ميانه ؛ نو مقدمه اقوام ايراني مجموعة بزرگي ، شامل سکاهاي سيستان ، مادها، پارسها و پارتها در فلات ايران و کيمري ها، گروهي ديگري از سکاها و سرمتهاي منطقة اوکراين ؛ آسي ها در منطقة قفقاز و سغدها، خوارزميان ، ختني ها و گروه ديگري از سکاها و هپتاليان و يوئه چي ها در آسياي ميانه اند.
ک : (١٩٩٩ ,Szemerenyi (Arlotto, 1972; Mallory, 1991; Parpola, 2002; زبانهاي ايراني باستان اين زبانها از حدود هزارة دوم پيش از ميلاد تا چندي پس از فروپاشي امپراتوري هخامنشي در ميان اقوام ايراني رواج داشته است .
محدودة جغرافيايي اين زبانها از مرزهاي شمالي چين تا سواحل شمالي درياي سياه و از شمال غربي فلات ايران تا سواحل جنوبي خليج فارس گسترده بوده است .
گسترة جغرافيايي زبان فارسي باستان احتمالا فراتر از مرزهاي ايران هخامنشي بوده است .
بر درگاه ورودي آرامگاه داريوش يکم در نقش رستم ، کتيبه يي به خط آرامي و به زبان فارسي باستان وجود دارد که احتمالا متعلق به زمان اردشير دوم يا اردشير سوم است (١٩٨٢ ,Frye ؛ رضايي باغ بيدي ، ١٣٨٨).
در عصر هخامنشي روايات حماسي ايران که به زبان فارسي باستان نقل ميشد، در متون يوناني نيز بازتاب داشته است (١٩٧٦ ,Gershevitch).
تفاوت ميان صورتهاي باستاني برخي واژه هاي خوارزمي ميانه با معادلهاي اوستايي آنها نشان ميدهد که احتمالا زبان خوارزمي باستان ، گونة مستقلي از ديگر زبانهاي ايراني باستان بوده است (١٩٨٥ ,Humbach).