چکیده:
سرزندگی امروزه حلقه مفقوده شهرها و فضاهای شهری میباشد. در معماری و طراحی شهری توجه به
نظر شهروندان یکی از مهمترین عوامل جهت طراحی میباشد. بدین معنی که فضا و محیط اطراف از چه
ویژگیهایی برخوردار باشند تا مردم را به خود جذب کنند و آنها احساس آرامش داشته باشند و ترک
مکان برای آنها سخت باشد. با توجه به اینکه فضاهای شهری بخش عمدهای از فضاهای ما را در بر
گرفتهاند. لذا ضرورت ارتقاء کیفی این فضاها از طریق ایجاد سرزندگی از اهمیت ویژهای برخوردار است.
به دلیل عدم وجود سرزندگی در فضاهای شهری بسیاری از مشکلات روانی در افراد به وجود آمده است.
بنابراین پاسخگویی به نیازهای اجتماعی افراد در این گونه فضاها و ایجاد فرصتهای مناسب برای کسب این
نیازها الزام و ضروری میباشد. در این بین خیابانها بهعنوان اصلیترین فضاهای شهری که افراد با ساختار
سنی و جنسی گوناگون همواره در آن حضور دارند و بهعنوان بستری برای شکلگیری و تقویت روابط
اجتماعی در شهرها بهحساب میآیند از اهمیت فراوانی برخوردارند. امروزه به دلیل توجه بیش از اندازه به
جنبههای کمی فضا نسبت به جنبه های کیفی آن منجر به کاهش سرزندگی در بسیاری از خیابانها شده
است. از اینرو در این مقاله با استفاده از روش اسنادی و کتابخانهای به بررسی برخی از تجارب جهانی در
زمینه ایجاد و ارتقاء سرزندگی در خیابانهای شهری پرداخته شده است و با استخراج عوامل مشترک
راهکارهای ارتقاء سرزندگی در خیابانها بدست آمده است. بهطورکلی در این مقاله عواملی همچون توجه
به مسیرهای پیاده، تنوعکاربری، خوانایی، هویت و افزایش کیفیتمحیطی از بررسی مقایسه بین تجارب
داخلی و خارجی مستخرج شده است.
خلاصه ماشینی:
واژههایکلیدی: هنرهای شهری، فضاهای شهری، خلاقیت، طراحی، تجارب جهانی مقدمه و بیان مساله اقدامات سالهای اخیر در مورد طراحی و برنامهریزی خیابانهای شهری، اکثرا برای حل مسئله دسترسی خودروها به مناطق مراکز شهری بوده است که این امر به مرور زمان، شکاف میان کیفیات و توقعات مورد انتظار ساکنین از خیابان از یک سو، و نقش و عملکرد تحمیل شده از سوی مدیران را از سوی دیگر روزه به روز بیشتر کرده و مشکالت فراوانی را بوجود آورده است (پاکزاد، 1384، ص 282).
امروزه در کشو ما پیاده راهها به علت تسلط حمل و نقل عمومی و وسایل نقلیه بر طراحی فضاهای شهری، نادیده گرفته شده است و این در حالی است که با ایجاد سرزندگی در این فضاها می توان باعث ارتقاء تصویر ذهنی مردم نسبت به این فضاها شده و آنها را ترغیب به بهره گیری بیشتر از این فضاها شهری نمود.
سرزندگی عبارتند از چگونگی شکلگیری، زیباشناختی و فضای حیاتی که در زندگی اجتماعی متبلور میگردد و با معیارهای فرم شهری مطلوب، تنظیم کالبدی فضاهای شهری، تنوع در عملکرد، تأمین امکانات برای گذراندن اوقات فراغت و همچنین تأمین فضا برای فعالیتهای اجتماعی- اقتصادی تحقق مییابد و به عنوان یکی از اصول بنیادین شهرسازی با سه معیار 1)عدالت؛ 2)کارایی؛ و 3)کارآمدی در ارتباط است (سعیدنیا، 1384:54) در لغت نامه شهرسازی رابرت کوان، سرزندگی و زیست پذیری در کنار هم آمده و این گونه معنی شده است: ’’vitality and viability’’ که ویژگی مراکز شهرهای کوچک و یزرگ موفق است.
از جمله معیارهایی که مسئولان برای بازآفرینی و سرزندگی این خیابان در نظر گرفتند میتوان به عوامل زیر اشاره کرد: (استفاده از هویت تاریخی منطقه و گسترش این محور در کل شهر (تفکیک مناسب سواره و پیاده با توجه به ارتباط مسالمت آمیز این دو در کنار یکدیگر.