چکیده:
دستیابی به زیست پذیری زندگی یکی از اهداف راهبردی توسعة پایدار شهری قلمداد میشود که بشر در
طول حیات خویش به دنبال ارتقاء کمی و کیفی آن بوده است. بنابراین میتوان گفت که زیست پذیری
هم هدف و هم وسیلة توسعة پایدار است. در این راستا هدف مقاله حاضر، ارزیابی و سنجش شاخصهای
زیست پذیری در سطح بافت فرسوده شهر زنجان است. برای رسیدن به این هدف از روش توصیفی-
تحلیلی و مطالعات میدانی استفاده شده است. نمونه ها به صورت تصادفی ساده انتخاب گردیده اند و به این
منظور حجم نمونه ٣٨٤ نفر محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل دادههای گرد آوری شده با استفاده از نرم افزار Spss و با استفاده از آزمون آماری تی تک نمونه ای (T) و خود همبستگی فضایی (تحلیل موران) استفاده شده است. یافته های بدست آمده نشان می دهند که وضعیت زیست پذیری بافت فرسوده شهر زنجان از نظر جامعه آماری مطلوب و قابل قبول است و طبق نتایج شاخص اجتماعی با امتیاز (t-655.29) بیشترین امتیاز را کسب کرده است. همچنین تحلیل موران موید عدم تمرکز شاخص زیست پذیری بصورت نامتوازن در سطح بافت است. در این خصوص میتوان گفت که محله دباغلر با ضریب 1. ٥٧٨٦٢٩= ZScore در بالاترین طیف رتبه ای قرار دارد. بعد از آن یری بالا با ضریب ( 41092.1- ،ZScore) و حق وردی با ضریب ( ١. 301319- ZScore) در رتبه های بعدی قرار دارند. بدین ترتیب، محلات فوق، بیشترین شباهت و یکسانی و بطور کلی، خود همبستگی فضایی را در شاخص های زیست پذیری به یکدیگر دارد. در مقابل محلات دگرمان ارخی با ضریب (2. ٧١٥٩٢٩ - ZScore)، در پایینترین طیف رتبه ای قرار دارد. بعد از آن محله شوقی با ضریب ( 503839.1- ،ZScore)، و دروازه ارک با ضریب ( 779609.0- ،ZScore)، در رتبه های بعدی قرار دارند. در نتیجه، این سه محله، بویژه شهر دگرمان ارخی، کمترین شباهت و خودهمبستگی فضایی را در شاخصهای زیست پذیری در بافت نسبت به دیگر محلات دارند.
خلاصه ماشینی:
یافته های بدست آمده نشان می دهند که وضعیت زیست پذیری بافت فرسوده شهر زنجان از نظر جامعه آماری مطلوب و قابل قبول است و طبق نتایج شاخص اجتماعی با امتیاز (29.
بدین ترتیب، محلات فوق، بیشترین شباهت و یکسانی و بطور کلی، خود همبستگی فضایی را در شاخص های زیست پذیری به یکدیگر دارد.
واژههایکلیدی: تحلیل خود همبستگی؛ بافت فرسوده، زیست پذیری، شهر زنجان مقدمه نواحی شهری مراکز اصلی رشد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی هر کشوری محسوب میشوند و از این رهگذر خود را به عنوان جذاب ترین نقاط برای ایجاد ثروت، کار، خلاقیت و نوآوری اثبات کرده اند با وجود این امروزه نواحی شهری با چالش های مهمی در زمینه های تخریب فیزیکی و محیطی، محرومیت اجتماعی، ناامنی، بیکاری، کمبود مسکن و ترافیک روبرو هستند که باعث کاهش کیفیت زندگی شهروندان میشوند.
به عبارت دیگر همگام با افزایش جمعین شهرنشینی، سرمایهها، امکانات و خدمات شهری نیز رشد کرده و شهرهای بزرگ به کلان شهرهای کنونی تبدیل شدهاند و مشکلات پیچیده ای پدید آورده اند (خوراسگانی، 1386، 67) از سویی، زیست پذیری، مفهومی پیچیده و چند بعدی است که تحت تأثیر مؤلفههایی چون زمان، مکان و ارزشهای فردی و اجتماعی قرار دارد، از این رو در نظر افراد و گروه های مختلف معانی گوناگونی دارد.
در این راستا هدف پژوهش حاضر سنجش شاخص های توسعه در مناطق و نواحی شهری، با تأکید بر شاخصهای کیفیت زیست پذیری در شهر زنجان است.
در این رابطه، بررسی وضعیت زیست پذیری بافت فرسوده شهر زنجان نشان داد که شاخص اجتماعی با امتیاز (29.