چکیده:
تقریبا نیمیاز کارکنان در کل دنیا در مشاغل خاص جنسیتی که در آن حداقل 80 درصد شاغلان، از یک جنس هستند.اشتغال دارند.در واقع مشاغل غیرکشاورزی خاص مردان تقریبا هفت برابر این مشاغل برای زنان است.این پدیده انعطافناپذیری بازارکار را نشان میدهد که باعث کاهش فرصتهای شغلی به خصوص برای زنان میشود و در نتیجه کارایی اقتصادی را کاهش میدهد(آنکر، 1998).تبعیض شغلی بر حسب جنس، گذشته از نابرابری فرصتهای شغلی به نابرابری نرخ دستمزد و مرتبه شغلی بر حسب جنس نیز اشاره دارد.در واقع، مشاغل خاص زنان اغلب دارای پرداختی کمتر، مقام پایینتر و امکانات محدودتر برای پیشرفت درمقایسه با مشاغل خاص مردان است و حتی ثابت میشود که افزایش برابری زن و مرد در یک شغل، اثر معکوس بر نرخ دستمزد در آن شغل میگذارد(گولدن، 2002).برای بررسی وضعیت تبعیض جنسیتی در بازار کار لازم است نماگرهای نشاندهنده ابعاد مختلف بازار کار به تفکیک جنس محاسبه و مقایسه شوند. در این مقاله، بااستفاده از مجموعه نماگرهای کار شایسته که تبیینکننده وضعیت بازار کار یک کشور هستند.میزان تبعیض جنسی در بازار کار ایران در ابعاد مختلف محاسبه، و روند تغییرات آن طی زمان بررسی و تحلیل میشود.بدین منظور، ابتدا تعاریف و مفاهیم مربوطبه 23 نماگر کار شایسته ارائه شده و پس از معرفی 19 نماگری که به بحث جنسیت مرتبط هستند، 11 نماگر که امکان محاسبه آنها با اطلاعات سری زمانی آمارگیری اشتغال و بیکاری خانوار مرکز آمار ایران در سالهای 1376 تا 1382 وجود داشته برای کل کشور به تفکیک جنس محاسبه شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که هر چند حضور زنان در بازار کار کشور و جایگاه آنان در این بازار از روند روبه رشدی طی دوره مورد بررسی برخوردار است.هنوز در اغلب موارد زنان از موقعیتهای برابر با مردان در بازار کار برخوردار نیستند.
خلاصه ماشینی:
"فرمولهای محاسبه نماگرها بهشرح زیر است: میزان مشارکت نیروی کارنسبت اشتغاال به جمعیتمیزان بیکاریتوزیع اشتغال بر حسب وضع شغلی و بخش فعالیت اقتصادی برای هر یک از زیرگروههای نهگانه وضع شغلی و بخش فعالیت، شاخص بهصورت زیر محاسبه شده است:میزان بیکاری جوانان میزان جوانان غیرفعالسهم اشتغال مزدبگیری زنان در بخش کشاورزی، صنعت و خدمات در هر یک از بخشهای فعالیت اقتصادی شاخص به صورت زیر محاسبه شده است: نسبت سهم زنان در مشاغل اجرایی و مدیریتی به سهم آنها در کل اشتغال این نسبت از تقسیم دو شاخص زیر به دست آمده است: -سهم زنان در مشاغل اجرایی و مدیریتی-سهم زنان در کل اشتغالمیزان کودکان 6 تا 14 ساله ثبتنام نکرده در مدرسهشاغلان با ساعت کار بیش از حدمیزان پوشش تأمین اجتماعی یافتههای پژوهش در این قسمت نتایج بررسی وضعیت کلی بازار کار کشور و روند تغییرات آن طی دوره موردنظر و همچنین وضعیت زنان در این بازار و روند تغییر وضعیت آنان در مقایسه با تغییرات کلی بازار کار، ارائه میشود.
بررسی ارقام سری زمانی نرخ مشارکت کل، نشاندهنده روند افزایشی آن تا سال 1379 است که دلایل عمده آن افزایش سطح تحصیلات بهویژه در مورد زنان، کاهش بعد خانوار، افزایش میانگین سن ازدواج، کاهش قدرت خرید دستمزد سرپرست خانوار، فارغ التحصیل شدن تعداد بسیاری از دانشجویان پذیرفته شده در سالهای قبل و تغییر نگرش جامعه نسبت به حضور زنان در بازار کار بوده است(امینی، 1383).
بررسی ارقام نماگر میزان کودکان غیرمحصل، روند کاهشی نرخ از سال 1379 به بعد را نشان میدهد، به خصوص برای گروه سنی 6 تا 9 ساله کاهش بیشتر است که نتیجه تأکید خاص برنامه سوم توسعه اجتماعی اقتصادی کشور بر پوشش همگانی افراد لازم التعلیم است."