چکیده:
اسرارالتوحید از کتابهای منثور عرفانی است که ساختارهای مختلف تشبیهی در آن دیده میشود. تشبیه در این اثر، بیشتر بهصورت فشرده است. این تشبیهات که اغلب از نوع تصاویر عمقی است، مشابهتهای فراوانی با تصاویر کلاسیک دارد. علاوه بر بررسی ماهیت تصاویر تشبیهی اسرارالتوحید، تأمل بر کارکرد تشبیه و نقش آن در بیان مضامین و مفاهیم عرفانی، از دیگر اهداف مقالۀ پیش روست. در این بررسی، میتوان دریافت کارکرد تصاویر تشبیهی، بیشتر از نوع اثباتی است و با محتوای کلام، برای گسترش و توضیح و تبیین معنا، ارتباط مستقیم دارد. «گسترش مفهوم مشبه یا مستعارله» و «بازمفهومسازی» و «توصیف» برجستهترین کارکردهای اثباتی تصاویر تشبیهی در اسرارالتوحید است.
Asrar al-Tawhid is one of the mystic prose works which different simile structures can be seen in. Simile has been used in this work in a more complicated form. Selected from profound images، these similes have many similarities to those of classic ones. Contemplating the function of simile and its role in expressing mystical themes and concepts is the main goal of present paper، in addition to examining the nature of simile imagination in Asrar al-Tawhid. It can be realized through this review that the simile images are mostly confirmative and have direct relation with the content of the word، in order to expand and explain the meaning. The expansion of the concept "tenor" or "being likened" and "re-conceptualization"، and “description” are the most prominent confirmative functions of simile images in Asrar al-Tawhid.
خلاصه ماشینی:
اسرارالتوحید، بیان حالات و رفتارهـا و سخنان ابوسعید است که گاه رنگی تعلیمی می یابد و گاهی هدف از وصف رفتار و حـالات شیخ ، تعلیم خواننده است ؛ به همین سبب ، اغلب ، تشبیه نیز با این رویکرد شـکل مـی گیـرد.
اهداف و روش تحقیق بررسی انواع مختلف ساختارهای تشبیهی یا به بیان دیگر، تصاویر تشبیهی در اسرارالتوحید و تحلیل آن ها از جنبه های مختلف مثل ماهیت و کارکرد؛ همچنـین تحلیـل نقـش و جایگـاه تشبیه در ارتباط با معنا و انتقال بهتر و آسان تر آن به خواننده ، از اهـداف اصـلی ایـن مقالـه است .
درهای حروف این کلمـه بـر تـو بگشادند؛ اکنون لشکرها به سینه تو تاختن آرد، وادی های گوناگون بینی » (همان : ٢٦)، که لشـکر استعاره از کشف و مشاهده است ؛ یا «جوانی درآمد از ختن و گفت : مهین میهنـه کـدام اسـت ؟ شیخ اشارت به خواجه حمویه کرد.
به سبب آنکه بسیاری از تصاویر تشبیهی اسرارالتوحید برای توضیح و فهماندن معناسـت ، این تصاویر از نظر کارکرد، همانند تصاویر کلاسـیک اسـت (نـک : فتـوحی ، ١٣٨٥: ١٥٧ــ١٥٨)؛ تشبیه وصل به شراب (محمد بن منـور، ١٣٦٦: ٣٣٠)، تحیر به بیابان (همـان : ٢)، آخـرت بـه سـرا (همان : ٢١٨)، کشش به بوستان (همان : ٣١٤)، شوق و نیاز به آتش (همـان : ٢٩٥ و ٢٩٦)، شـهوت به کمند (همان : ٢٩١)، نفخت فیه من روحـی [حجـر: ٢٩] بـه زیـور (محمـد بـن منـور، ١٣٦٦: ١)، نمونه هایی از تشبیهاتی است که هدف در آن ، اغلـب وصـف و تبیـین مشـبه از جنبـه هـای گوناگون است .