چکیده:
شهرستان ایذه بخشی از سرزمین کهن بختیاری نشین دردامنه رشته کوههای زاگرس و همجوار با استانهای
چهارمحال بختیاری و استان کهگیلویه و بویراحمد میباشد که اکثر مردمان این دیار کوچنشینانی بودند که
بصورت قشلاق (در شهرستان ایذه) و ییلاق (در شهرهای اردل، فارسان، شلمزار، لردگان و ...) زندگی میکردند
لذا بافندگان فرش در ایذه همان کوچ نشینان شهرهای ییلاقی ذکر شده میباشند. بختیاریها، که از کهنترین
اقوام زاگرس نشین هستند. همواره با دیدی هنری و جهان بینی فرهنگی به طبیعت و محیط اطراف خود
مینگرند و خلاقیت هنری خود را در بافتن فرش به عنوان یکی از جلوههای هنری نشان دادهاند و فرش این
مناطق از لحاظ طرح, شکل و رنگ شبیه بهم هستند. در قالی بختیاری نقشهایی همچون بز کوهی (کل، پازن)
و کبک و... در کنار نقش گل و بوته استفاده شده است. که حاکی از برداشت مردم این مناطق و نگاه زیبا
شناسانهی آنها به جهان پیرامون خود میباشد. عمده شهرت قالیچههای بختیاری به دلیل بکارگیری اشکال
انتزاعی، هندسی و ذهنی باف همراه با رنگ و پشم و الیاف طبیعی در آن است. ابزار جمع آوری اطلاعات این
مقاله به روش های کتابخانه ای، مصاحبه و.. می باشد. در این راستا ساختار کلی نقوش با استفاده از ابزارهایی
مانند مشاهده, مصاحبه، گفتگو و اسناد مکتوب رسمی، استخراج گردید سپس با مراجعه به منابع و مستندات
موجود پیرامون مفاهیم نقوش، کلیت طرحها و قابلیت این المان های سمبولیک از نظر تاریخی و پیوند فضای
گرافیکی با فضای تجاری، از دید گرافیکی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. سپس نمادهای بکار رفته در فرش ایذه
مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه پیشنهاداتی به ارائه گردیده است.
خلاصه ماشینی:
(عبدالهي،١٣٩٢: ٥٦) (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ١- شهرستان ايذه - طهماسبي،١٣٩٦ نژاد بختياري: اين واژه و نام نيز بنابر اظهار نظر محققين در نوشته هاي تاريخي و جغرافيايي تا پيش از دوران صفويه ديده نشده و دلايل پيدايش و نامگذاري آن بگونه هايي بيان شده است ، از جمله اينکه مرحوم سردار اسعد از قول هرودوت مورخ معروف يوناني مينويسد: «بختياريها از نژاد و اصله ي قديمه ي ايرانيانند که در انقلاب دوم دنيا که موجب نقل نفوس از نقطه اي به نقطه ي ديگر شده ، در جزء احفاد نوح – عليه السلام - در اطراف عالم پراکنده شدند، يعني از محل سفينه که مرتفعات ارمنستان و جبل آرارات (آغري داغ ) باشد رو به مشرق حرکت نمودند.
(صالح پور ، ١٣٩٤: ١٠) (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ٢- اشکفت سلمان – (طهماسبي ،١٣٩٦) نقوش کول فره (کول فرح ) کولفرح «نارسينا» نيايشگاه عيلامي در هفت کيلومتري شمال شرقي شهر ايذه در تنگه اي فراخ قرار دارد که يکي از نيايشگاه هاي مهم عيلام نو به شمار رفته و حاوي نگارنويس ، سنگ نگاره ها و نگارکندها بسيار است .
(ابراهيمي ناغاني، ١٣٩٣: ٣٥) (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ١٣- نقوش انتزاعي – مأخذ: (قاضياني، ١٣٧٦ :١٣٩-١٤٤-١٤٥-١٥٤) برخي نقوش انتزاعي مورد استفاده در دستبافته هاي عشاير بختياري را که بيشتر از عناصر طبيعي مثل ابزار و وسايل دم دستي و نيز حيوانات اهلي و وحشي و ديگر عناصر عالم طبيعت انتزاع شده اند، مي توان به شرح ذيل بر شمرد: قيچي، آچار، پرندگان و ما کيان از جمله گنجشک که در گويش محلي به آن « بنگشت » ميگويند مرغابي، کبوتر، چهارپاياني از جمله بز، کل ، سگ ، روباه و شتر و همچنين گل و گياه .