چکیده:
یکی از شاخصه های اصلی معماری صخره کند شهرستان مراغه، کبوترخانه سنگی که به زبان ترکی
داشلی قوش خانا؛ که در فهرست آثار ملی، ثبت نشده و ناشناخته باقیمانده و تا به امروز پژوهش جامع و
کاملی در ارتباط با آن صورت نگرفته است. این سازهی عام المنفعه در بستر صخرهای ایجاد گشته که از
نظر ساختار در میان کبوترخانه های شناخته شده ایران گونه خاص و منحصر بهفرد؛ و قابل قیاس با
کبوترخانه های روستای جسی منطقه آناتولی است که امروزه یکی از نقاط جذاب و دیدنی کشور ترکیه
محسوب شده و تاثیر زیادی در جذب توریسم دارد. این پژوهش بر آن است تا این گونه منحصر به فرد،
که تاکنون ناشناخته باقی مانده را مورد مطالعه و پژوهش قرار دهد. نتایج پژوهش نشانگر آن است که
کبوترخانه صخرهکند روستای تازهکند قشلاق به دلیل شرایط زیست محیطی منطقه و در داخل صخره
احداث شده و ساختار بسیار مستحکم داشته است. یافته های دیگر پژوهش نشان میدهد که کارکرد
کبوترخانه صخره کند همانند سایر کبوترخانه های مناطق ایران تولید کود برای تقویت زمین های
کشاورزی بوده است.
خلاصه ماشینی:
اين سازه ي عام المنفعه در بستر صخره اي ايجاد گشته که از نظر ساختار در ميان کبوترخانه هاي شناخته شده ايران گونه خاص و منحصر به فرد؛ و قابل قياس با کبوترخانه هاي روستاي جسي منطقه آناتولي است که امروزه يکي از نقاط جذاب و ديدني کشور ترکيه محسوب شده و تأثير زيادي در جذب توريسم دارد.
پرسش تحقيق با توجه به ساختار صخره اي کبوترخانه روستاي تازه کند قشلاق ؛ نگارندگان در اين تحقيق به دنبال پاسخ براي پرسش هاي زير هستند: ١- معماري ساختار کبوترخانه چگونه و قابل مقايسه با کبوترخانه هاي کدام منطقه است ؟ ٢- عوامل مهم در شکل گيري کبوترخانه صخره کند کدامند؟ ٣- علت از رونق افتادن و متروک شدن کبوترخانه صخره کند چه بوده است ؟ روش تحقيق پژوهش حاضر به شيوه توصيفي _ تحليلي و تاريخي و گردآوري داده ها و اطلاعات به روش کتابخانه اي و بر اساس مطالعات ميداني است ؛ نگارندگان اميدوار هستند که با استناد به نتايج حاصل از پژوهش هاي ميداني صورت گرفته در سطح شهرستان و همچنين با تکيه بر مطالعات کتابخانه اي پيرامون آثار دستکند صخره اي و کبوترخانه ها بتواند به پرسش هاي مطرح در خصوص اين مجموعه پاسخ منطقي و مستدلي ارايه دهند.
به نظر ميرسد در منطقه مراغه به لحاظ وضعيت مساعد زيست محيطي و وجود دشت هاي هموار و قابل کشت و به تبع آن کشاورزي نسبتا گسترده ، نياز به کود همواره احساس ميشده و تعداد کبوترخانه ها بيشتر از اين بوده است ، اما در اثر مرور زمان تخريب شده و از بين رفته اند.