چکیده:
مسئله «رویا» از دیرباز مورد توجه علمای اسلام بوده و یکی از جهات مهم و بحثبرانگیز آن؛
مسئله رویت پیامبر اکرم در خواب است. برخی با توجه به این روایت حضرت که: «من رآنی
فی المنام فقد رآنی فان الشیطان لا یتمثل بی» چنین رویایی را معتبر میدانند. در این مقاله برای
پاسخ به این سوال که آیا امتناع تمثل شیطان به شکل میتواند دلیل اعتبار چنین رژیایی
باشد» حدیث «من رآنی» از جهت سند، دلالت. و نتیجة آن با ذکر نظریات علمای فریقین مورد
بررسی قرار گرفته و در آخر با جداسازی حکم فقهی و اعتقادی از سایر ابواب، ارزشمندی رویت
پیامبر اکرم در خواب را نتیجه گرفته و آن را مختص صحابه یا کسی که قطع به رویت پیامبر
داشته باشد،میداند.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله برای پاسخ به این سؤال که آیا امتناع تمثل شیطان به شکل پیامبر میتواند دلیل اعتبار چنین رؤیایی باشد، حدیث «من رآنی» از جهت سند، دلالت، و نتیجۀ آن با ذکر نظریات علمای فریقین مورد بررسی قرار گرفته و در آخر با جداسازی حکم فقهی و اعتقادی از سایر ابواب، ارزشمندی رؤیت پیامبر اکرم در خواب را نتیجه گرفته و آن را مختص صحابه یا کسی که قطع به رؤیت پیامبر داشته باشد، میداند.
موضوع بحث در این مقاله، رؤیایی است که مرئی آن پیامبر اکرم باشد و دلیل آن روایتی است از خود پیامبر که در منابع شیعه و سنی نقل شده است که حضرت فرمود: «من رآنی فی المنام فقد رآنی فان الشیطان لا یتمثل بی»؛ اگر کسی مرا در خواب ببیند، به تحقیق مرا دیده، چراکه شیطان به صورت من متمثل نمیشود (مجلسی، 1404ق، 58: 176؛ صدوق، 1404ق، 2: 585؛ بخاری، 1401ق، 1: 36؛ مسلم نیشابوری، بیتا، 7: 54؛ ابنحنبل، بیتا، 1: 279؛ ترمذی، 1421ق، 3: 365؛ نووی، بیتا، 6: 282؛ سیوطی، 1401ق، 2: 602).
ب. عبارت «فی المنام» حال است برای رائی؛ در این صورت، روایت فقط یک قسم از سه قسمی را که در ذیل آمده، شامل میشود: قسم اول قطعا صحیح است؛ اینکه شخصی پیامبر را در خواب ببیند و حضرت مشغول انجام اطاعت خدا باشد و یا امر به اطاعت کند و یا نهی از معصیتی کند، یا قبح آن را بیان نماید.