چکیده:
زهد پدیدهای نفسانی است و ریشههای عمیق فرهنگی و دینی در میان ملتها دارد. ملتها از زهد به تعابیر مختلف یاد میکنند و در فرهنگ اسلامی ازجمله مفاهیمی است که تاثیر مستقیم و بسزایی بر زندگی فردی و روابط اجتماعی میان افراد دارد. در این پژوهش با شیوه وصفیتحلیلی، موضوع زهد، بررسی و میدان معناشناسی آن ترسیم میشود؛ همچنین رابطه میان اجزای پیشرفته سیستماتیک آن و دیگر واژگان اخلاقی مرتبط با آن در قرآن کریم کشف میشود و چهبسا هریک از این اجزاء بهخودیخود، سیستم معنایی دیگر (زیرسیستم) را تشکیل دهند که به ترسیم یک شبکه معنایی گسترده منجر میشود. سپس ابعاد فنی آن در دیوان عالم و شاعر بزرگ شیعی، شریف رضی، واکاوی میشود و میزان قدرت و توانایی شاعر در فهم الفاظ و معانی قرآن را به دنبال بیداری روحی و گرایش فکری عصر عباسی آشکار میکند و تلاش دارد تا با صبغهای تعلیمی، ارزشهای اسلامی و مخصوصا شیعی را آشکار کند. درنهایت بهکارگیری میدان معناشناختی زهد ایجابی سیدشریف رضی با رویکرد تعلیمی مملو از اشارات فراوانی است که با آمیختهای از عاطفه و حکمت و اسالیب بیانی همراه شده است و با استناد به آیات قرآنی و با صبغه شیعی، برنامه کاملی را برای زندگی دنیوی و اخروی ارائه میدهد.
Asceticism, sensual phenomenon that has deep cultural roots and amongst nations, each of which refer to different interpretations; In the Islamic culture, including a concept which has a major effect on human life and social relations between individuals This research is descriptive-analytic approach to the issue of asceticism and draw the right semantics And explore the relationship between advanced components and other systemic moral vocabulary related in the Qur'an deals And perhaps each of these components itself, meaning the system (subsystem) form that leads to draw a semantic network-wide. The technical aspects of the great Shi'a scholars and poets Court, Sharif Razi is studied And the power and ability of the poet to understand the words and meanings of the Quran to follow the awakening of spiritual and intellectual trends reveals Abbasid And attempts to flavor teaching the values of Islam and in particular Shia reveal. Finally, using the right semantics of positive piety by Sayed Sharif Razi educational approach is fraught with numerous references to the combination of emotion and wisdom and expressive styles accompanied And by citing Quranic verses and Shiite nature of worldly offers a complete program.
خلاصه ماشینی:
"4-6- صبر تحمل مشقات و ایستادگی در مقابل گناهان و ملذات نفسانی و فانی و پست و دوری از متاع فریبندۀ دنیا48 به صبر و ارادۀ قوی نیاز دارد و این همان است که اسلام بر آن تأکید دارد: ﴿ولمن صبر و غفر إن ذلک لمن عزم الأمور﴾49 و شریف رضی، این اسوۀ صبر و اراده، دیگران را به صبر و تأنی و ممارست در ترک هوای نفسانی دعوت میکند؛ بهطوریکه از خود آغاز میکند و با تأسی از شیوه پیامبران، در مقابل هواهای نفسانی و مصائب روزگار و سختیهای آن، تمام قد میایستد و صبر پیشه میکند50: فاصبر، فإن الصبر أحری إذاضاق علیک المسلک الضایق (شریفرضی، بیتا، ج1، ص81) شاعر بر صبر در مقابل سختیها، مصیبت و فاجعه سخن میگوید و از ایمان به قضا و قدر، معانیای را اتخاذ میکند که او را به سمت اهداف و تحقق تمایلات سوق میدهد تا قلبش به یأس گرفتار نشود و شاید این آن چیزی است که شریف رضی را در حکمتش متمایز کرده است و به راهی هدایت میکند که او را به مرادش میرساند و از سوی دیگر، شریف رضی خواننده را به پایداری دعوت میکند؛ زیرا صبر در راه مشکلات و تنگناها51 بهترین راه برای پیروزی و نجات از آزمونهای الهی است: صبرا فما الفایز إلا من صبرإن اللیالی واعدات بالظفر (همان، ج2، ص521) سأصبر إن الصبر مر صدرهألا ربما لذت لقلبی عواقبه (همان، ج1، ص184) شاعر در پایان این بیت به صابرین وعده پیروزی میدهد؛ زیرا اوضاع زمانه دائما در حال تحول و تغییر مستمر است و در این میان، تحمل مصائب آسان نیست؛ اما انسانی که میتواند راههای سخت و پیچیده زندگی را با صبر بپیماید، به قله سعادت و مقام عالی نائل میشود که خداوند عزوجل صابران را به آن وعده داده: ﴿یا أیها الذین آمنوا اصبروا وصابروا واتقوا الله لعلکم تفلحون﴾52 بنا برآنچه در معناشناسی واژه «زهد» در منابع لغوی بیان شد، اغلب به معنی اعراض به کار میرود و مصدر آن در مجال دین، بر شکر بر حلال و صبر بر حرام و نتیجۀ آن، مژده خداوند به عاقبت نیکوست53."