چکیده:
عقل زیربنای تمام معیارهای نقد حدیث بوده و درنهایت این عقل است که با اعمال معیارهای دیگر بر سند و متن روایت، به صحت یا جعلی بودن آن حکم می کند. علاوه بر مبنا بودن عقل برای سایر معیار های نقد، یافته های خود عقل نیز به تنهایی می تواند در تشخیص صحت حدیث نقش داشته و حکم نهایی درباره صحت آن با بررسی و تطبیق محتوای روایت بر مبانی عقلی صادر شود. به عبارت دیگر، عقل از یک طرف، ابزاری برای فهم صحت حدیث به کار می رود و از طرف دیگر، خود عقل به تنهایی می تواند منبعی برای درک صحت محتوای حدیث و تطابق آن با بدیهیات و استدلال های عقلی باشد. باتوجه به کارایی نخست عقل، از آن به عنوان عقل آلی و براساس کارایی دوم، از آن به عنوان عقل مستقل یاد می شود.
خلاصه ماشینی:
بررسی کاربرد عقل در نقد روایات مجید معارف 1 لعیا مرادی 2 چکیده: عقل زیربنای تمام معیارهای نقد حدیث بوده و درنهایت این عقل است که با اعمال معیارهای دیگر بر سند و متن روایت، به صحت یا جعلی بودن آن حکم میکند.
ولی سؤال اینجاست که براساس وحیانی بودن آموزههای دین، آیا قضاوت عقل دربارۀ تشخیص احادیث صحیح میتواند معتبر باشد یا نه؟ و اگر معتبر است آیا در تمامی موضوعات، عقل اجازۀ قضاوت دارد یا محدودیتهایی نیز برای آن وجود دارد؟ مقدمه بررسی میزان دخالت عقل در نقد حدیث امری است که اگرچه تاکنون در آثار برخی بهصورت جستهگریخته به آن پرداخته شده، باید اذعان کرد که تألیفات معاصر مرتبط با این موضوع، هرکدام فقط از یک منظر به موضوع عقل یا نقد حدیث نگریسته است، به این معنی که یا فقط به تبیین جایگاه عقل پرداخته یا فقط جنبۀ نقدالحدیثی داشتهاند.
نگاهی به جایگاه عقل آلی در نقد روایات باتوجهبه معیارهای گوناگونی که هریک از علمای حدیثی برای تشخیص صحت حدیث بیان میکنند، تنها ابزاری که میتواند نقش محوری داشته و این معیارها را بر سند و متن حدیث عرضه کند، عقل است یعنی نهتنها عقل بهتنهایی و بهطور مستقل بهعنوان یکی از معیارهای نقد حدیث بهشمار میآید، بلکه بهعنوان ابزاری برای اعمال سایر معیارها بر سند و متن حدیث نیز میتواند مؤثر باشد.