چکیده:
روایات ازجمله مستنداتی است که صاحبان منابع احتجاج قرائات و مفسران فریقین در توجیه وجوه قرائی به آن استناد می کنند. نافع برخلاف سایر قراء، فعل «ولاتسال» را در آیه شریفه «انا ارسلناک بالحق بشیرا ونذیرا ولا تسال عن اصحاب الجحیم»(بقره: 119) به صورت مجزوم «ولا تسال» قرائت کرده است. مستند قرائت نافع روایاتی است که در برخی منابع تفسیری و قرائی فریقین وجود دارد و صحت آن محل بحث است. به همین علت، نظر بیشتر صاحب نظران بر نفی قرائت غیر رایج است. پژوهش حاضر به منظور بررسی ضعف این روایات، به روش توصیفی تحلیلی، کتب قرائات، تفاسیر و منابع حدیثی و روایی را بررسی کرده است. یافته های حاصل از پژوهش نشان می دهد روایت اهل سنت و شیعه سند صحیح ندارد و محتوای روایت اهل سنت با آیات قرآن، سایر روایات صحیح و تاریخ در تناقض است.
خلاصه ماشینی:
(ثعلبی، 1422ق، ج1، ص265/ سورآبادی، 1380ش، ج1، ص117) در قرن ششم، زمخشری از برجستهترین مفسران اهل سنت، هر دو وجه قرائی را نقل میکند و در توضیح قرائت نافع به جزم لام دو معنا را ذکر می کند: «و لا تَسأل فعل نهی است که روایت شده پیامبر( فرمودند: ای کاش میدانستم پدر و مادرم چه میکنند؟ آیه نازل شد و پیامبر را از سؤال کردن دربارۀ احوال کفار و دشمنان خدا نهی نمود.
(همان، ج1، ص183) طبرسی مفسر بزرگ شیعه در قرن ششم نیز هر دو وجه قرائی را ذکر میکند و میگوید: «و لا تسئل بفتح التاء و الجزم على النهی و روی ذلک عن أبی جعفر الباقر(»(طبرسی، 1372ش، ج1، ص371) ابوالفتوح رازی از دیگر مفسران شیعی این قرن، قرائت آیه را مطرح و سبب نزولی مطرح میکند شبیه به آنچه اهل سنت نقل کردهاند با این تفاوتی که سبب نزول مربوط به کفار است نه پدر و مادر پیامبر(: «عبدالله عباس گفت: سبب نزول آیت آن بود که یک روز رسول( گفت: "لیت شعرى ما فعل الله بالکفار الذین ماتوا" و مقاتل سبب نزول آیه را این مطلب ذکر کرده است.
(کاشانی، 1336ش، ج1، ص270) سیوطی در تفسیر روایی خود دو روایت اهل سنت را نقل میکند، اما تصریح به ضعف و بیاعتباری آنها مینماید: «أخرج وکیع و سفیان ابن عیینة و عبدالرزاق و عبد بن حمید و ابن جریر و ابن المنذر عن محمد بن کعب القرظی قال قال رسول الله( لیت شعری ما فعل أبوای فنزل إِنَّا أَرْسَلْناک بِالْحَقِّ بَشِیراً وَ نَذِیراً وَ لا تُسْئَلُ عَنْ أَصْحابِ الْجَحِیمِ فما ذکرهما حتى توفاه الله قلت هذا مرسل ضعیف الاسناد و أخرج ابن جریر عن داود بن ابى عاصم ان النبی( قال ذات یوم أین أبوای فنزلت قلت و الاخر معضل الاسناد ضعیف لا یقوم به و لا بالذی قبله حجة.