چکیده:
مالیات جزیه در مصر سده نخستین اسلامی، از جمله مهمترین عوامل تاثیرگذار بر مناسبات اجتماعی والیان مسلمان و اتباع ذمی بود. شرایط و اقتضاءات اخذ جزیه، قوانین و نحوه هزینه کرد و دیگر مسائل مربوط به آن هر دو سوی این معادله یعنی ذمیان و حاکمیت اسلامی را متاثر میساخت. در این پژوهش بر اساس روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد تاریخ اجتماعی، کارکردهای متنوع اجتماعی جزیه در مصر سده نخستین اسلامی بررسی شده است. در مواردی نشان داده شده که چگونه اقتضائات جزیه، نتایجی چون تغییر والیان و یا شورش ها و نارضاییهای عمومی در میان اتباع ذمی را به دنبال داشته است.
One of the important financial resource tax in the tax system of Islam. This type of tax in Egypt, many developments were the prime causes social and political evolution taxes in this period as well as political, social and economic change governors and the financial relationship governors of the Caliphate and also how to impose taxes and obtaining Egypt and other changes in the financial resources of the community have the greatest impact. The consequences of changes in financial resources can be said that these changes will have the greatest impact upon the subjects and citizens left the government and caused riots and protests, some are social.
خلاصه ماشینی:
علاوه بر پژوهش هایی که درباره نحوه تاثیرگذاری جزیه بر گروش به اسـلام نگاشته شده مثل اثر معروف دنیل دنت تحت عنوان مالیات سرانه و تاثیر آن در گرایش بـه اسلام که بیشتر بر نواحی مرکزی جهان اسلام متمرکز است ، و نیز آثاری که درباره قـوانین و احکام جزیه نگاشته شده مثل الجزیه و احکامها فی الفقـه الاسـلامی ، نوشـته علـی اکبـر کلانتری ، در برخی آثار اطلاعات و تحلیل های بیشتری درباره وضع جزیـه مصـر در دوره اسلامی گردآمده است : از آن جمله ، کتاب های مصر فی عصر الولاه من الفتح العربـی الـی قیام الدوله الطولونیه ، و نیز مصر فی فجر الاسلام ، نوشته سیده اسماعیل کاشف ، و نیز مصـر الاسلامیه و اهل الذمه با همکاری اسماعیل کاشف و عبدالفتاح عاشـور؛ المجتمع فی مصر الا سلامیه من الفتح العر بی ا لی العصر الفاطمی نوشته هویدا عبدالعظیم رمضان ؛ ، تاریخ اهل الذمه فی مصر الاسلامیه ، فاطمه و مصطفی عامر.
برخی مورخان نوشته اند که بر هر فرد ذمی دو دینار جزیه در سال واجـب شـده بـود؛ بعد از فتح مصر و تایید اخذ مالیات جزیه از سوی عمـربن خطـاب در میـزان آن فقهـای مسلمان تصمیم می گرفتند که از افراد متمول ٤٨درهم ، افراد متوسط ٢٤ و افراد پـایین تـر از وسط ١٢درهم دریافت شود (ابویوسف ، ١٣٩٦، ١٤٥، ١٤٦) در تحلیل این نکته مـی تـوان بیان کرد که حکومت اسلامی در مصر، این نوع مالیات را از دوره بیزانس اقتباس کـرده و تنها در میزان اخذ آن نسبت به دوره های قبل تصمیم گرفته و تساهل نشان می داد که ایـن موجب رضایت جامعه مصر در اوایل حکومت اسلامی در ایـن سـرزمین شـد؛ چنـان کـه مردم مصر مسلمانان را منجی خود از حکومت بیزانس می پنداشتند.