چکیده:
علت اصلی طرح مفهوم هماهنگی آزاد از سوی کانت، تبیین کلیت احکام ذوقی است. او مدعی است که احساس سوبژکتیو دخیل در داوری زیباشناختی، خود ناشی از حالتی ذهنی بهنام بازی آزاد یا همان هماهنگی آزاد قوای شناختی است. از آن رو که او معتقد است تنها شناختْ انتقالپذیر است، میکوشد تا با دخالتدادن قوای شناختی در داوری ذوقی، ادعای اعتبار کلیِ آن را توجیه و تبیین کند. تلاش کانت برای روشنکردن مفهوم هماهنگی آزاد و نسبت آن با شناخت چندان قانعکننده نیست؛ از همین رو برخی از شارحان تلاش میکنند تا با زدودن قاطعانۀ داوری ذوقی از هرگونه مفهوم و لحاظکردن خصوصیت طبیعی و ناآگاهانه برای تجربۀ زیباشناختی، به نوعی به شباهت این حوزه با حوزۀ شناخت، اذعان و از این طریق، کلیت احکام زیباشناختی را تبیین کنند (تفسیر پیششناختی). تفسیر دوم (تفسیر چندشناختی) با اعتقاد به دخالت مفاهیم (و نه مفهوم متعیّن) درصدد ارائۀ شباهتی سرْراست میان حوزۀ شناخت و زیباشناسی است تا از این محمل دغدغهای برای کلیت احکام زیباشناختی احساس نشود. نبودِ دلایل استنادی کافی نقص مشترکِ هردو دیدگاه محسوب میشود. دیدگاه اول با اعتقاد به نوعی تجربۀ ناخودآگاه در داوری زیباشناختی تمایز دقیقی میان اعیان معمولی و زیباشناختی ترسیم نمیکند. تفسیر دوم با اعتقاد به دخالت مفاهیم نامتعیّن در داوری زیباشناختی، دغدغۀ کلیت احکام زیباشناختی را از بین نمیبرد و نادیده میانگارد.
The notion of free harmony of faculties is very important in Kant's aesthetic. Kant puts this notion for reply to this question how we can believe in universality in aesthetic judgment, if we perceive it subjectively. Kant claims that pleasure in aesthetic judgment arises from subjective statue which is called free play or harmony of faculties. Since Kant believes that only cognition is communicable, his efforts to bring in cognitive faculties in aesthetic evaluation, justifies universal validity of aesthetic judgment. Kant cannot clearly explain the notion of free harmony, then some his interpreters effort, by separating this judgment from any concept, and by considering natural and unconscious characteristic for the aesthetic experience, connect the area of cognition with aesthetic and by this justify universality of aesthetic judgment (Precognitive interpretation). Second, interpretation believes in interference conception in aesthetic evaluation. They make efforts to provide direct similarity between cognition and aesthetic. There is no valid document in supporting of tow interpretations. First, interpretation by believing to unconscious characteristic for aesthetic experience cannot depict the distinction between usual objects and aesthetic objects. Second, interpretation by believing to interference of indeterminate conception in aesthetic experience, not only cannot eliminate interest of universality but also generally neglect it.
خلاصه ماشینی:
"تلاش کانت برای روشنکردن مفهوم هماهنگی آزاد و نسبت آن با شناخت چندان قانعکننده نیست؛ از همین رو برخی از شارحان تلاش میکنند تا با زدودن قاطعانۀ داوری ذوقی از هرگونه مفهوم و لحاظکردن خصوصیت طبیعی و ناآگاهانه برای تجربۀ زیباشناختی، به نوعی به شباهت این حوزه با حوزۀ شناخت، اذعان و از این طریق، کلیت احکام زیباشناختی را تبیین کنند (تفسیر پیششناختی).
آنها بهطور کلی برای تأیید ادعای خود به متنی از مقدمۀ اول و چاپ نشده استناد میکنند که کانت در آن اعلام میکند: «یک حکم صرفا تأملی در مورد عینی منفرد و مشخص، تنها در صورتی زیباشناختی است که قوۀ حکم (پیش از مقایسۀ آن عین با اعیان دیگر) که مفهومی برای شهود معین ندارد، خیال (صرفا برای ادراک عین) و فاهمه (برای ارائۀ مفهوم بهطور کلی) را در اختیار داشته باشد و نسبت دو قوۀ شناختی را درک کند.
- از قائلین به دیدگاه چندشناختی میتوان پرسید که در صورت پذیرفتن تجربۀ زیباشناختی بهعنوان تجربهای که درگیر مفاهیم متعدد نامتعین است، چرا باید نوسان و حرکت در لابهلای این کثرت نامتعین لذتبخش باشد؟ به نظر میرسد این تحرک در کثرات مفهومی بیشتر شبیه سردرگمی میان پاسخهای متعددی است که به یک سؤال داده میشود و همگی موجه به نظر میرسند؛ اما در عین حال هیچکدام به معنای دقیق کلمه صحیح نیستند."