چکیده:
اکوتوریسم و ژئوتوریسم، رویکردی مسئولانه، حفاظتی و علمی درباره ارزیابی پتانسیل پدیدههای منحصر به فرد زمین یا ژئومورفوسایتها است که به منظور پایداری در توسعه اقتصادی- اجتماعی جامعه بومی و حفاظت از میراث زمین شناختی ترسیم شده است. این حوزه مطالعاتی با ترکیب نمودن مواریث فرهنگی، تاریخی و اکولوژی پتانسیلهای بالایی را در راستای گردشگری پایدار عرضه میکند که امروزه این دانش با گسترش مطالعات خود، مشتقات متعددی از قبیل ژئودایورسیتی (تنوع)، ژئوکانسرویشن (حفاظت)، ژئواینترپرتیشن (تفسیر) و... را در این شاخه از علوم زمین پدیدار ساخته است. هدف نوشتار حاضر ارتقای علمی، توسعه ناحیهای و حفاظت از میراثهای ژئومورفیک در منطقه موردمطالعه بهویژه در سطح استان هرمزگان میباشد. در این پژوهش از نظر روششناسی تلاش شده به کمک تلفیقی از مدلها و نیز تحلیل تشابهات و تفاوتهای مدلهای ارزیابی، به همراه پیمایشهای میدانی در دو مرحله از منطقه انجام شود. بدینصورت که با طرح روشی مبتنی بر معیارها و مؤلفههای تأثیرگذار(با امتیاز 0- 10) متناسب با رفتارشناسی ژئوسیستمهای منتخب استان یعنی سواحل بالاآمده بندر جاسک، اشکال قارچی شکل فرایندهای بادی، تالابهای جزر و مدی و گلفشانهای ساحلی، قابلیتهای این سایتها در مقام مقایسه اولویتها مبتنی بر سه موضوع کلان 1- ابعاد علمی- مکمل و ژئومورفولوژی؛ 2- زیرساختها و خدمات گردشگری و 3- حفاظت میراث زمین و رفتار مخاطره شناسی؛ مورد ارزیابی قرار دهد. یافتههای حاصل از ارزیابیهای میدانی و دفتری از مجموع 200 امتیاز به ترتیب اشکال قارچی شکل با کسب 108 امتیاز، سواحل بالاآمده 108 امتیاز، تالابهای جزر و مدی 102 امتیاز، و گلفشانها با کسب 79 امتیاز ارزشگذاری و ارزیابی جامع 20 معیار موجود شدند. نتایج نهایی نشان داد که به ترتیب اولویت و نمره دهی، ژئومورفوسایتهای سواحل بالاآمده و اشکال قارچی شکل بادی به دلیل دسترسی مطلوبتر، مقاومت بیشتر، هزینه زیرساختی کمتر و آموزش بهتر دانش زمین در رتبه اول و گلفشانها و تالابهای جزر و مدی به دلیل شکنندگی و مخاطرات بیشتر و دسترسی نامطلوب در رتبه دوم قرار میگیرند که لازم است در مقام سرمایهگذاری اولویتها و برنامهریزی جامع موردتوجه قرار گیرد.
Ecotourism and geotourism are responsible، scientific and protective approaches for the assessment of tourism potentials of the unique earth phenomena called geomorphosites. They aim at creating sustainable socio-economic development of local communities and protecting the geological heritage. In this field of study، several branches such as geodiversity (diversity)، geoconservation (protection)، and geointerpertation (commentary) have emerged the goal of which is development and sustainability in the areas of environmental، social and economic human society، especially in indigenous communities. The aim of this study was to increase our knowledge of the regional development and protection of the geological heritage of the region، espeifically in the province of Hormozgan. This research has tried to combine different models and to analyze the similarities and differences of assessment models and use them in conducting a field research in two phases in the region. The present study has also utilized design criteria and determinants-based approach (with a score of 0- 10) according to the standard of behavior geosystems subduction shores of Jask، mushroom-shaped forms of wind processes، coastal wetlands and tidal mud volcano، and capabilities sites by the comparison of the priorities to assess and compare three macro-aspects in the field، namely complementary scientific geomorphology، tourism services and infrastructure، and heritage conservation of land and threatening behavior. The resuls of the library and field reseach indicated that، from the total of 200 scores، mushroom-shaped forms and subduction shores with 108 scores، tidal mud volcano with 102 scores، and coastal wetlands with 79 scores were evaluated and assessed with respect to the 20 total criteria. The resuls showed that geosystems subduction shores and mushroom-shaped forms of wind were in the first position due to being more resistant، available. In addition، owing to the lower infrastructure costs and the better training of the earth science and coastal wetlands. Tidal mud volcano were in the second position because of being less resistant، less available، and more at risk. The results ought to be considered when investing priorities and planning in a borad scale.
خلاصه ماشینی:
"بدین صورت که با طرح روشی مبتنی بر معیارها و مؤلفه های تأثیرگذار(با امتیاز ٠- ١٠) متناسب با رفتارشناسی ژئوسیستم های منتخب استان یعنی سواحل بالاآمده بندر جاسک ، اشکال قارچی شکل فرایندهای بادی، تالاب های جزر و مدی و گل فشان های ساحلی، قابلیت های این سایت ها در مقام مقایسه اولویت ها مبتنی بر سه موضوع کلان ١- ابعاد علمی- مکمل و ژئومورفولوژی؛ ٢- زیرساخت ها و خدمات گردشگری و ٣- حفاظت میراث زمین و رفتار مخاطره شناسی؛ مورد ارزیابی قرار دهد.
نتایج نهایی حاصل از ارزیابی جامع نیز به ترتیب اولویت ژئومورفوسایت های سواحل بالاآمده و اشکال قارچیشکل بادی را به دلیل دسترسی مطلوب تر، مقاومت بیشتر، هزینه زیرساختی کمتر و آموزش بهتر دانش زمین در رتبه اول و گل فشان ها و تالاب های جزر و مدی را به دلیل شکنندگی بیشتر، مخاطرات بیشتر، دسترسی نامطلوب در رتبه دوم طبقه بندی میکند و لازم است در مقام سرمایه گذاری این اولویت ها موردتوجه قرار گیرد با توجه نتایج این پژوهش ، در یک نگاه کلی در ارتباط با آسیب شناسی سیاست گذاری کلان گردشگری در سطح کشور میتوان گفت برنامه ریزی و توسعه اقتصادی در دانش گردشگری، همگام با حفاظت میراث زمین (ادراک پایداری) و زیرساخت های کارآفرین به ویژه برای جامعه بومی نیست و فرایند نگرش های جامع در این فرایند، موردتوجه قرار نگرفته است ."