چکیده:
قرآن کلام حکیم و حکیمانه است. اجزای کلام حکیم در ارتباط با یکدیگر قرار دارند. فاصله نیز در پایان آیه حتما باید در پیوند معنایی وثیق با محتوای ماقبل خود باشد. این ارتباط گاه زودیاب و گاهی نیز دیریاب و نیازمند تأمل و تفکر است. اما در مواردی دشواریاب و به چالشی در تفسیر آیه تبدیل می شود. در این مقاله درصدد یافتن وجوه و چرایی این چالش و آن گاه در پی یافتن راه حل هایی برای برون رفت از آن هستیم. سه وجه چالش را می توان در عدم تناسب صدر و ذیل آیه، اطناب و ترادف و دوگانگی و تضاد در فرجام آیه جستجو کرد. برای برون رفت از چالش نیز باید علاوه بر وسعت بخشیدن به محدوده تفکر و تدبر، به سیاق آیات، جزئیات و ریزه کاری های معنایی واژه ها و ساختار الفاظ توجه بیشتری نمود. این بحث در نشان دادن انسجام و تناسب اجزای آیات قرآن با یکدیگر بسیار راهگشا و ضروری بوده و البته کمتر نیز به آن پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
اکنون سؤال اساسی این است که چه اموری باعث به وجود آمدن چالش ، دیریابی و اشکال در فهم ارتباط و تناسب فواصل می شود؟ این اشکالات دارای چه وجوهیاست ؟ راه برون رفت و حل این چالش و اشــکالات چیســت ؟ لازم اســت ضــمن برشــمردن امور 36 فصلنامه علمی ـ پژوهشی «تحقیقات علوم قرآن و حدیث » دانشگاه الزهرا(سلماللعلیها)، سال ١٥، پیاپی٣٧ چالش برانگیز و اشـــکال زا و بیان نمونه های متعدد برای هرکدام ، به بررســـی راه حل ها نیز پرداخت .
برخی دیگر نیز به نحوی به تفســـیر آیه پرداخته اند که به کلی این چالش از میان رفته اســـت : «ذکر «سمیع علیم » به این دلیل اســـت که از چیزی خبر میدهد که وقوع طلاق را حکایت میکند و آن شنیدنی است و بر خدا نیز مخفی نمیماند و آن را میشنود» (طوسی، 41 چالش ارتباط معنایی فواصل با محتوای آیات قرآن کریم ١٤٠٩، ج ٢، ص ٢٣٧؛ طبرسی، ١٤٠٨، ج ٢، ص ٥٧١).
علامه طباطبایی این چالش را چنین تبیین مینماید: «ملائکه جمله «إنک أنت العزیز ا̄uکیم » را برای تعلیل درخواســـت های 48 فصلنامه علمی ـ پژوهشی «تحقیقات علوم قرآن و حدیث » دانشگاه الزهرا(سلماللعلیها)، سال ١٥، پیاپی٣٧ خود گفتند.
در تفسیر این آیه آمده است : 51 چالش ارتباط معنایی فواصل با محتوای آیات قرآن کریم «با توجه به هم معنا بودن «تـولی » (پشـــت کردن ) و «اعراض » (روی برگرداندن ) ممکن است در آیه تکرار به نظر برسد، ولی تکرار نیست .