چکیده:
سعدی شیرازی، از بزرگترین سخنسرایان و شاعران فارسیزبان است که بر زبان عربی مسلّط بودهاست. با وجود تسلّط سعدی بر زبان عربی، اشعار عربی، بخش کوچکی از اشعار او را به خود اختصاص دادهاست ولی همین اشعار کم، نشاندهنده جایگاه رفیع سعدی در میان شاعران ایرانی عربیسراست. سعدی شیرازی همانند اشعار فارسی از صور خیال در اشعار عربی خود بخوبی استفاده نمودهاست. اگر چه سعدی در شکلها و گونههای ادبی، استاد سخن است و مهارت خویشرا به ادبدوستان عرضهکردهاست. او بیش از آن که به دنبال نشاندادن توانایی و هنر خود در به کارگیری صنایع ادبی باشد، در پی ابلاغ معانی به شیوههای گوناگون بودهاست. رمز جذابیت و حلاوت اشعار عربی سعدی در بکارگیری بهنگام صور خیال و در موضع مناسب و به اقتضای حال و مقام است. سعدی در مجموعه اشعار عربی خود، از هر چهار موضوع علم بیان (تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه) استفاده نمودهاست، اما کاربرد (تشبیه و استعاره) در اشعار وی بسامد بالاتری دارد. در این مقاله، صور خیال، در مجموعه اشعار عربی سعدی، با ذکر نمونههایی از ابیات عربی، بررسی و تحلیل شدهاست.
Hafez has long since been known, and researchers are eager eloquence and beauty aspects, beautiful poems of the great poet explored and put on display, but the beauty of it, the words of Hafiz, resurrection and its beautysurprisingly novel. This study is trying, with the current study and explore specific techniques to use its poet, Hafez art word shown in the increased load music and other aspects of the beauty of his words portray. In general we can say that the verb in the poetry of Hafez, one of the most significant factors, illustrator and poet is done by combining various actions of the imagination, music is Ragvshnvaz his word
خلاصه ماشینی:
واژههای کلیدی شعر سعدی، صور خیال، بیان، اشعار عربی مقدمه یکی از بارزترین و در عین حال، بنیادیترین شیوههای بلاغی در حوزه علم بیان، صور خیال است که شامل انواع تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه میشود.
صورتهای مختلف علم بیان عبارتند از: 1ـ تشبیه 2ـ استعاره 3ـ مجاز 4ـ کنایه تشبیه تشبیه، مانندکردن چیزی است به چیز دیگر در یک یا چند صفت و حالت برجسته و غالب؛ آنچه تشبیه میشود مشبه و آنچه به آن تشبیه میکنند مشبهبه نام دارد.
از این چهار رکن، دو رکن، یعنی مشبه و مشبهبه اصلی است که به آنها طرفین تشبیه میگویند، و با حذف هر یک از آنها ساختمان تشبیه به هم میخورد، اما وجه شبه و ادات تشبیه ممکن است ذکر یا حذف شوند.
أیذکـ ر فی أعلی المنابر خطبة و مستعصم بالله لم یک فی الذکر ضفادع حول الماء تلعب فرحة أصبر علی هذا و یونس فی القعر (همان: 767) * آیا بر فراز منبرها خطبهای بیآنکه نام مستعصم بالله در آن ذکر گردد، خوانده خواهد شد؟ * این را چگونه توان برتافت که غوکان بر کرانه آب، شادمانه به بازی پردازند و یونس در قعر دریا باشد؟ شاعر در این ابیات، وانمود کرده که قصد تشبیه نداشته است در صورتی که به صورت مضمر «مستعصم بالله لم یک فی الذکر» را به عنوان مشبه، به «یونس فی القعر» به عنوان مشبهبه، همانند کرده است.
ـ سعدی از صور خیال (تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه) در اشعار عربی خود به خوبی استفاده کرده است، اما کاربرد (تشبیه و استعاره) بیشتر است.
ـ از لحاظ مفرد یا مرکببودن طرفین تشبیه (مشبه، مشبهبه)، در قصاید فارسی و اشعار عربی، بیشتر تشبیه مفرد، به کار رفته است و از بقیه آنها نیز به نسبت کمتر استفاده شده است.