چکیده:
هماکنون که بیش از سه دهه از اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا با خصوصیات منحصربهفرد آن میگذرد، مشکلات و کاستیهای اجرایی عقود، بهخصوص عقود مشارکتی، باعث شده است بسیاری از معاملات بانکی در قالب عقود غیرمشارکتی صورت گیرند. از چالشهای پیشروی نظام بانکداری بدون ربا، مسئله اطلاعات نامتقارن میان بانک و متقاضی تسهیلات در قراردادهای مشارکتی است. وجود اطلاعات نامتقارن موجب بروز پدیده کژگزینی و کژمنشی در بازارها میشود. در پاسخ به سوال اصلی مقاله مبنی بر اینکه راههای مدیریت کژگزینی و کژمنشی در بانکهای تخصصی کدامند؛ با روش توصیفیـتحلیلی به بررسی این فرضیهها میپردازد که راههای متعددی، ازجمله غربالگری و نظارت، رابطه بلندمدت با بانک و تعهد تسهیلات اعطایی برای مدیریت کژگزینی و کژمنشی موثر هستند. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که بانکهای تخصصی از بین راههای مدیریت کژگزینی و کژمنشی، بیشترین توجه و دقت خود را روی بررسی دقیق طرح و نظارت اعمال میکنند و طرح پیشنهادی مجلس شورای اسلامی میتواند با ارائه روشهایی، این دو مشکل را برای بانکهایی که از عقود مشارکتی استفاده میکنند، مدیریت نماید.
Although it has been for three decades that the law of without-riba (no-usury) banking operations with its unique features has been implemented, the practical difficulties and shortcomings of the contracts, especially contracts of partnership, have led to many bank transactions in the form of non-partnership contracts. The banking system is an important and influential component of each country's economic system. One of the challenges of the without-riba banking system is the issue of asymmetric information between the bank and the applicant in the contracts of partnership. The existence of asymmetric information leads to the emergence of adverse selection and moral hazard in the markets. Responding the main question of the research, that is, what the ways of adverse selection and moral hazard management in San'at o Ma'dan Bank are, and also taking advantage of descriptive-analytical method, the study examines some hypotheses which state that several ways, including screening and monitoring, long-term relationship with the bank, and the loan services’ facilities are very effective for handling adverse selection and moral hazard. The findings of the study indicate that through the methods of management and control, San'at o Ma'dan Bank, focus its attention on the thorough investigation of the bill and the required supervision. Consequently, the proposed bill of the Islamic Consultative Assembly through presenting some methods can manage these two problems for the banks which use contracts of partnership.
خلاصه ماشینی:
نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که بانکهای تخصصی از بین راههای مدیریت کژگزینی و کژمنشی، بیشترین توجه و دقت خود را روی بررسی دقیق طرح و نظارت اعمال میکنند و طرح پیشنهادی مجلس شورای اسلامی میتواند با ارائه روشهایی، این دو مشکل را برای بانکهایی که از عقود مشارکتی استفاده میکنند، مدیریت نماید.
نتایج حاصل از تحقیق نشاندهنده این است که بانکهای تخصصی از بین راههای مدیریت کژگزینی و کژمنشی بیشترین توجه و دقت خود را روی بررسی دقیق طرح و نظارت اِعمال میکنند و طرح پیشنهادی مجلس شورای اسلامی میتواند با ارائه روشهایی، این دو مشکل را برای بانکهایی که از عقود مشارکتی استفاده میکنند، مدیریت نماید.
مطالعات داخلی نصرآبادی و شعبانی (1387)، در مقالهای تحت عنوان «چالشهای بانک در اجرای قرارداد مشارکت در سود و زیان و راهکارهای آن»، با روش توصیفیـتحلیلی، چالشهایی که بانک در اجرای صحیح قراردادهای مشارکت دارد را به سه دسته: الف) لزوم نظارت و دخالت در فعالیت اقتصادی و درنتیجه استفاده از برخی ناظران که موجب افزایش هزینههای بانک خواهد شد؛ ب) مشکل اطلاعات نامتقارن و بیاعتنایی به گزارش سود و زیان از طرف متقاضی؛ ج) نااطمینانی نسبت به نتایج فعالیت اقتصادی و به این نتیجه دست یافتند که ریسک سوخت شدن منابع و ریسک بازار، تقسیم کرده و در پایان برای اجرا صحیح قرارداد مشارکت و نیز برطرف ساختن چالشهای آن راهکارهایی ارائه کردهاند.
باوجوداین چون منابع این صندوق برای فعالیتهای نوآورانه هزینه میشود، بعد از اعطای تسهیلات، گیرنده تسهیلات باید تلاش خود را در زمینه موردنظر بهکار گیرد و در طرف مقابل بانک باید نظارت مناسبی بر فعالیت مشتریان داشته باشد تا مشتری کمکاری یا پنهانکاری نکند؛ بدینوسیله مشکل کژمنشی نیز کاهش مییابد.